Özet:

Yörükler, 11 ve 12.yüzyılda Orta Asya’dan Anadolu’ya göç ederek sınır boylarındaki geçiş bölgelerini Türkleştirmek amacıyla yerleştirilmiştir. Yerleştikleri bu noktalarda başta tarım ve hayvancılık olmak üzere çeşitli zirai ve ticari faaliyetlerde bulunmuşlardır. Çalışma konusu olan Saçıkara Yörükleri, 24 Oğuz boyunun Kayı koluna mensuptur. 1999-2000 yıllarında Hatay’ın Kırıkhan ilçesine yerleşen Yörükler, yöre halkı tarafından törelerine ve geleneklerine bağlı vatanseverlikleri ile öne çıkan kişiler olarak tanınmaktadır. Yörükler, kendi aralarında aşiret ve kol olarak bilinen bir şekilde yaşamlarını sürdürürler. “Saçıkara Aşireti”, “Sarıkeçili Aşireti”, “Tekeli Aşireti”, “Honamlı Aşireti” gibi yörede varlığını sürdüren aşiretler, bu duruma örnek teşkil etmektedir. “Saçıkara Aşireti”, “Tomballı, Göğebakanlı, Çolaklar, Kölemenler” gibi alt küçük aşiretlere de ayrılmıştır. Binlerce yıllık göçebe Türk kültürünün son temsilcilerinden olan Yörüklerin yaşam biçimi, sosyo-kültürel faaliyetleri, Türk tarihinde oynadıkları rolleri de Türk kültür hayatı içindeki yeri ve önemi göstermesi bakımından dikkat çekicidir. Selçuklu’dan Osmanlı’ya, Osmanlı’dan Türkiye Cumhuriyeti’ne kadar, Anadolu’nun Türkleşmesinde katkıları olan Yörükler, yaşamlarının bir parçası olan konar-göçer yapıları ile Türk-İslam medeniyetinin tanınması ve yayılmasına da öncülük etmişlerdir. Çünkü onlar özde Türklüğü ruhta İslamiyeti benimseyip Anadolu’nun en ücra köşelerine kadar yaptıkları göç faaliyetleri ile bu olguların tanınmasına vesile olmuşlardır. İnsan hayatı için çok önemli bir yeri olan ve geçiş dönemleri olarak adlandırılan “doğum, ölüm, evlilik” yapılarından özellikle “doğum” ve “evlilik”, Yörüklerde, İslam öncesinden günümüze kadar geniş bir süreçte çeşitli ritüellerle harmanlanmış ve varlığını devam ettirmiştir. Bu makalede, yörük ve yörük kavramıyla ilgili genel bilgiler verildikten sonra Hatay’ın Kırıkhan ilçesine bağlı Özyörük Mahallesinde ikâmet eden Kırıkhan Yörüklerinin geçiş dönemleri olan “doğum, evlenme ve ölüm” âdetleri üzerinde durulacaktır. Bu kapsamda Yörüklerin doğum ve ölüm gelenekleri, saha araştırması, mülakat ve katılımlı gözlem yoluyla tespit edilen bilgiler ışığında ele alınıp değerlendirildikten sonra sonuca ulaşılacaktır.

Anahtar Kelimeler: