Özet:

Bu araştırmanın konusunu Güneydoğu Anadolu Bölgesi, Siirt ili sınırları içinde kalan ve Dicle Havzası’nın kuzeydoğu ucunda yer alan Orta ve Aşağı Botan Vadisi ve çevresindeki geleneksel kır konutları oluşturmaktadır. Günümüzde 30’u köy, 4’ü mezra olmak üzere 34 daimi kırsal yerleşmeyle birlikte geçici yerleşmelerin de bulunduğu Orta ve Aşağı Botan Vadisi'nde, 9621 kişi yaşamaktadır. Bu çalışmada Botan Vadisi’ndeki 34 kırsal yerleşmenin dağılışı coğrafi bakış açısıyla ele alınmış ve söz konusu yerleşmelere ait geleneksel konutların yapı ve özellikleri, doğal ortam koşullarıyla bağlantılı olarak incelenmesi amaçlanmıştır. Ayrıca sahadaki geleneksel kır konutlarının günümüz ve gelecekteki durumu sürdürülebilirlik açısından ele alınarak değerlendirilmiştir. Genel olarak sahadaki yerleşmelerde konutlar geleneksel ve modern olarak iki şekilde sınıflandırılabilir. Sahada yapı malzemesi bakımından %66’ya yakın payla briket ve tuğlanın kullanıldığı modern betonarme konutlar ilk sırayı oluştururken, taş ve cas malzemenin kullanıldığı geleneksel konutlar ise %34’luk bir orana sahiptir. Öte yandan doğal ve ekonomik coğrafya koşullarını çok iyi şekilde yansıtan, kültürel coğrafya açısından son derece zengin öğeler barındıran geleneksel kır konutları, modernizmin sahada etkisini hissettirmesiyle birlikte yerini hızla modern ve kültürel açıdan bir değeri olmayan tek düze yeni yapılara bırakmıştır. Sayıları gittikçe azalan bu geleneksel kır konutlarının yakın gelecekte tamamen yok olma tehlikesi bulunmakta ve bu da yöre koşullarını en iyi yansıtan kültürel değerlerin kaybolmasına yol açabilir.

Anahtar Kelimeler: