Özet:

Sözlük incelemesine ve eleştirisine yönelik yapılan lisansüstü yayın ve araştırmaların büyük çoğunluğunun dilbilimsel bakış açısıyla yapıldığı tespit edilmiştir. Yapılan sözlük incelemelerinde sözlükler çoklukla dil malzemesi olarak görülmüş ve sözlük; yazıldığı dönemin söz varlığı, dönemin ses bilgisel ve biçimbilimsel özellikleri vb. açılardan ele alınmıştır. ‘Sözlükbilimsel inceleme’ başlığında yapılan çalışmalarda ise sözlüğün yapısına ve işlevine dair kapsamlı bir kuramsal incelemeye rastlanılmamıştır. Sözlük incelemeleri ve eleştirilerinin temel amacının sözlüğü bilimsel temellerle iyileştirmek, kullanıcının ihtiyaçlarına daha iyi yanıt vermesini sağlamak olduğundan kuramsal ve nesnel inceleme ve eleştiri yöntemlerinin oluşturulması önem kazanmaktadır. “Sözlükbilimsel İşlevlerin Çağdaş Kuramı (The Modern Theory of Lexicographic Functions)” (Bergenholtz, 1996, 1998; Tarp, 1992, 1994, 1995, 1998, 2000, 2001, 2002; Bergenholtz/Kaufmann, 1997; Bergenholtz/Nielsen, 2002; Bergenholtz/Tarp 2002), kullanıcı-sözlük ilişkisini sözlükbilimsel çalışmaların merkezine koymakta ve sözlükte yer alan yapıların ve bu yapıların işlevlerinin kullanıcı ihtiyaçları çerçevesinde düzenlenmesini esas almaktadır. Sözlükbilimini ve dilbilimini birbirinden ayırıp bu iki disiplinin konu alanının farklı olduğu varsayımını ön planda tutmaktadır. Bu çalışmada, Sözlükbilimsel İşlevlerin Çağdaş Kuramı’na göre sözlükteki temel yapıların kullanıcı-sözlük ilişkisine göre nasıl düzenleneceğiyle ilgili yapılan çalışmalardan hareketle 1851’de yazılmış olan Mehmed Şevket es-Seyyid’e ait Eser-i Şevket adlı sözlük incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler: