Özet:

Büyük Taarruz sonucunda Yunan ordusunun dünya tarihinde ender görülen bir hezimet ile Anadolu’yu terk etmesi Millî Mücadele Hareketini yeni bir aşamaya getirmiştir. 10 Eylül 1922 sonrası Türk ordusunun hedefi artık Yunanlılar değil Boğazlar ve İstanbul’daki İngiltere ve müttefikleridir. Osmanlı Devleti’ni paylaşım aşamalarının Bolşevik İhtilali neticesinde kısmen ama önemli değişikliğe uğraması sonunda Boğazlara yerleşmeyi düşünen İngiltere’nin bu isteğine sıcak bakmayan Fransa ve İtalya, Çanakkale’de İngilizleri Türk ordusu ile yalnız bırakmıştır. Bir taraftan sınırlı kuvvetleri ile savunma hazırlıkları yapan İngiltere diğer taraftan yeni müttefik arayışına girmiş, kolonileri ve Balkan devletlerini yoklamış, onlardan da yüz bulamayınca tekrar Fransa ve İtalya’ya dönerek Türklere karşı savaşa iknaya çalışmış, başarısız olunca maceraperest diye tanımladığı Mustafa Kemal Paşa ile masaya oturmaya mecbur olmuştur. Ancak 10 Eylül 1922’den 30 Eylül 1922’ye kadar geçen zaman dilimi içinde sıcak çatışma ile yüz yüze kalan ve yalnızlığa mahkûm olan İngiliz idaresi bu sürede meydana gelen süreci Çanakkale’yi Çanak olarak isimlendirdiği için “Çanak Krizi” olarak tanımlamıştır. Bu kriz esnasında her ne kadar Hükümet üyeleri arasında fikir ayrılıkları kendini gösterse de Kabine Türk ordusunun saldırması durumunda Çanakkale ve Boğazı savunmada kararlılık göstermiştir. Bu kararlılığın bir sonucu olarak Boğazın ve kentin savunulması konusunda geniş analizler yapılmış, muhtemel savunma hareketleri planlanarak bölgeye askeri kuvvet sevk edilmeye başlanmıştır. Ancak Mustafa Kemal Paşa’nın Paris notasında yer alan İstanbul, Boğazlar ve Doğu Trakya’nın Türklere verilmesi karşılığında ateşkes çağrısını kabul etmesi Mudanya Mütarakesi’nin imza edilmesiyle sonuçlanacak, bu netice Başbakan Lloyd George’un siyasi kariyerinin sonunu getirecektir.

Anahtar Kelimeler: