Özet:

Türkische Turfan Texte VII’de yayımlanan metin Sankritçe ve Çince birçok alıntı sözcük içeren bir gök bilimi metnidir. İçerdiği çok sayıdaki ve karmaşık terimler nedeniyle metnin anlaşılması oldukça zordur. Bu nedenle Eski Türkçede kullanılan ve büyük çoğunluğu Sanskritçe kökenli olan gök bilimi terimlerinin anlamları sözlüklerde ve söz konusu metinle ilgili çalışmalarda yeterince açıklanamamıştır. Aslında metinde, Ay menzillerinin hangi burçlarda yer aldığı da belirtilerek liste halinde sırasıyla verilmiş olmasına rağmen bu sözcüklerin karşıladıkları anlamlar anlaşılamamıştır. Gök bilimi terimleri konusundaki karmaşanın çözülebilmesi için öncelikle bu metindeki yabancı kökenli sözcüklerin anlamlarının doğru tespit edilmesi gerekmektedir. Ahmet Caferoğlu’nun hazırlamış olduğu “Eski Uygur Türkçesi Sözlüğü”nde, metinde geçen ve Ay menzillerini karşılayan terimlerden yalnızca Rivadi (Skr. RevÀti) için “yıldız kümesi” ve Şatabiç (Skr. Şatabhişa) sözcüğü için de “Ay’ın bir menzili” açıklaması bulunmaktadır. Aynı durum zodyağı oluşturan on iki burcun adları için de geçerlidir. Bunlardan da yalnızca Miş (Skr. Mesa) “Koç burcu” tespit edilebilmiştir. Bunların dışındaki diğer sözcükler için ise gerekli açıklama yapılmaksızın “bir yıldız adıdır” notu düşülmüştür. Daha sonraki çalışmalarda da bu açıklamalar düzeltilmeden Caferoğlu’nun eserinden aynen aktarılmıştır. Oysa metnin doğru bir şekilde anlaşılması için bu açıklama yeterli değildir. Bu çalışmada Turfan Texte VII’de geçen ve çalışmalarda anlamları tam olarak tespit edilememiş olan Ay menzillerini ve burç adlarını karşılayan terimler üzerinde durulmuştur.

Anahtar Kelimeler: