Özet:

Bilecik ili ve çevresinde Sakarya Nehri ve kolları plato alanlarını yararak engebeli bir topografya oluşturmuştur. İl genelinde topografyanın ana doğrultusu doğu-batı ve kuzeydoğu-güneybatı yönlü jeolojik yapıya da uygun olarak uzanmaktadır. Bu durum, kuzeyden güneye doğru yüksek ve alçak sahalar şeklinde morfolojik ünitelerin sıralandığı morfolojik birimlerle, tektonik birimler arasında sıkı ilişkiyi de göstermektedir. Bilecik ili ve çevresinde engebeli bir topografyanın olması, geçmişten günümüze Bilecik ilinde tarıma uygun arazilerin kısıtlanmasıyla birlikte hayvancılık faaliyetlerinin önem kazanmasına sebep olmuştur. Köy içerisinde özellikle küçükbaş hayvan sürülerinin zaptedilmesinin zor olması, hayvanların köy içerisinde ve yakın çevresinde sebze ve meyve alanlarına zarar verme durumu gözetilerek geleneklerin de etkisiyle, küçükbaş hayvan sürülerinin barındırıldığı alanlar köyün uzağında yer alan otlaklar çevresindeki araziler üzerinde kurulmuştur. Bu makalenin konusunu Bilecik'te sayıları giderek azalan kır yerleşmelerinden biri olan sayalar oluşturmaktadır. Bilecik'te küçükbaş hayvancılık faaliyetleri yapmak amacıyla, köyün dışındaki otlak alanları üzerinde kurulmuş, ağıl ve çoban kulübesinden meydana gelen ve genellikle yıl boyu kullanılan yerleşmelere saya adı verilmektedir. Bilecik'te sayaya farklı isimler de verilmektedir. Sürünün (davar) arazide otladıktan sonra geceleyerek dinlenmesinden dolayı yatak, kış mevsiminde köyün uzağındaki sayada barındırılmasından dolayı kışla da denilmektedir. Sayaların kuruluş yeri seçiminde topografya, iklim, bitki örtüsü ve su kaynakları gibi doğal faktörlerin yanı sıra; arazi mülkiyeti gibi beşeri coğrafya faktörleri de etkili olmaktadır. Bilecik'teki geleneksel sayalar, sayanın yakın çevresinden sağlanan malzeme ile basit bir şekilde inşa edilmiştir. Bilecik'te sayalar giderek terk edilmektedir. Sayaların giderek terk edilmesinde, kırsal ekonomik düzenin mevcut nüfusu besleyebilecek yeterlilikte olmamasıyla birlikte hayvancılıkta hijyen şartları ve uğraşının zor olması genç nüfusun hayvancılıkla uğraşmak istememesine ve bunun sonucunda özellikle genç nüfusun köylerden şehirlere doğru göç etmesi etkili olmaktadır. Sonuçta, Bilecik ilinde kırsal kesim için önemli bir ekonomik ve kültürel değer olan sayalar, günümüzde hızla terk edilmekte ve kullanılmayarak yok olmaktadır.

Anahtar Kelimeler: