Atıf Sayısı
1
Görüntüleme
82
İndirme
38
Türkçenin yazılı tarihi incelendiğinde, ünlü dizimi bakımından iki önemli kuralın etkili olduğu görülmektedir. Sözcük kök ve gövdelerinde yer alan ünlüler bu iki kurala göre dizilmektedirler. Bunlardan biri kalınlık-incelik ya da önlük-artlık uyumu olarak adlandırılan, ilk edebi metinlerden bugüne kadar kurallaşmış olarak gelen, sözcük ünlülerinin ya tamamen kalın ya da tamamen ince olmasına dayanan uyumdur. İkincisi ise düzlük-yuvarlaklık veya dudak uyumu denilen, Eski Anadolu Türkçesi döneminden sonra kurallaşmaya başlamış, sözcüğün ilk hece ünlüsünün düzlüğü ve yuvarlaklığına göre takip eden hece ünlülerinin nasıl olması gerektiğini belirleyen uyumdur. Ünlülere dayalı, daha çok Batı Türkçesinde genelleşmiş görünen ikinci kurala göre Türkçe bir sözcüğün ilk hecesinde düz ünlü varsa diğer hecelerin ünlüleri de düz; ilk hecede yuvarlak ünlü varsa takip eden hecenin ünlüsü ya düz-geniş ya da dar-yuvarlak olmak zorundadır. Genel kanı olarak düzlük-yuvarlaklık uyumunun varlığından söz etmek ancak XVII. yüzyılda yazılmış bazı batılı dilcilerin eserlerine bakılarak mümkün görünmekte ve bu uyumun Türkçede oluşmaya başlama tarihi XVII. yüzyıl olarak belirtilmektedir. Bu çalışmada XVI. yüzyılda yazılmış olan Latifi Tezkiresi incelenmiş ve düzlük-yuvarlaklık uyumunun XVI. yüzyılda yazıya aksedecek boyutta olduğu, uyumun konuşma dilinde daha erken bir dönemde başladığı ve eserin yazıldığı dönemde daha ileri bir merhalede bulunduğu ispatlanmaya çalışılmıştır.. Düzlük-yuvarlaklık uyumu bakımından değerlendirmeye tabii tuttuğumuz metin, Rıdvan CANIM tarafından Latin harflerine aktarılmıştır. CANIM, bu metni Latifi’nin 1546’da tamamladığı eserinin beş nüshasını karşılaştırarak oluşturmuştur. Büyük bir emeğin ve titiz bir çalışmanın ürünü olan CANIM’ın “LAtîfî Tezkiretü’ş-şu’arâ ve Tabsıratü’n-nuzamâ (İnceleme-Metinler)” adlı eseri taranarak düzlük-yuvarlaklık uyumuna aykırı bütün biçim birimleri ayıklanmış, ayrıca bu biçim birimlerinin seyrek olarak uyuma girmiş şekilleri varsa onlar da çıkarılarak değerlendirilmiştir. Elde edilen veriler ışığında bu eserde ve eserin yazıldığı dönemde düzlük-yuvarlaklık uyumunun hangi aşamada olduğuyla ilgili bazı sonuçlara varılmıştır.
When examining the written history of Turkish, it is seen that two important rules are effective in terms of the famous series. The famous people in the word roots and bodies are sorted according to these two rules. One of these is the conformity, which is called the thickness-specific or the pre-specific conformity, which has come to date as regulated from the first literary texts, based on the fact that the word celebrity is either completely thick or completely thin. The second is the line-up or mouth-compatibility, which has begun to normalize after the Ancient Anadolu Turkish period, which determines how the line-up celebrity should be followed by the straightness and roundness of the first hece celebrity. According to the second rule, which seems more generalized in the Western Turkish, if a Turkish word is straight famous in the first edition, the famous ones of the other edition are straight; if the first edition is round famous, the famous of the following edition must be either straight- wide or narrow. To speak of the existence of the uniformity of flatness as a general blood only XVII. It seems possible to look at the works of some Western linguists written in the century and the date of this harmony began to form in Turkish XVII. It is mentioned as a century. In this work, XVI. The Latifi Tezkiresi, which was written in the century, has been studied and harmonized with the flat-rightness XVI. In the century, it was tried to prove that it was in the size of writing, that the harmony began in a earlier period in the language of speech and that the work was in a more advanced scale in the time of writing. CANIM created this text by comparing the five nuances of Latifi's work completed in 1546. In the words of the Holy Prophet (peace and blessings of Allah be upon him), the Holy Prophet (peace and blessings of Allah be upon him) said, “The Holy Prophet (peace and blessings of Allah be upon him) said, ‘The Holy Prophet (peace and blessings of Allah be upon him) said, ‘The Holy Prophet (peace and blessings of Allah be upon him) said, ‘The Holy Prophet (peace and blessings of Allah be upon him) said, ‘The Holy Prophet (peace and blessings of Allah be upon him) said, ‘The Holy Prophet (peace and blessings of Allah be upon him) said: In the light of the data obtained in this work and in the time the work was written, some findings have been obtained about the stage in which the uniformity of flatness-floority is at.
Alan : Eğitim Bilimleri; Filoloji; Güzel Sanatlar; Hukuk; İlahiyat; Sosyal, Beşeri ve İdari Bilimler; Spor Bilimleri
Dergi Türü : Uluslararası
Makale Detay 
Atıf Yapanlar
Benzer Makaleler
Dergi Bilgisi
Eseri Dinleyin
Bu Sayfayı Yazdırın
Paylaş
Mendeley