Özet:

Osmanlı döneminde XVIII. yüzyılın ikinci yarısına kadar Türkçe kelimelerin madde başı olarak alındığı sözlüklere pek rastlanmamaktadır. Bu dönemde hazırlanan sözlükler Arapça-Türkçe ve Farsça-Türkçe olup çoğu, eğitim amacıyla yazılmıştır. Bu iki dilli sözlüklerin yanı sıra bu dönemde çok dilli sözlüklerin de yazılmış olduğunu görmekteyiz. Bu çok dilli sözlüklerden biri olan Lügat-ı Müşkilât-ı Eczâ, 17. yüzyıldaki ilk çok dilli alan sözlüklerinden sayılabilecek özelliklere sahip bir eserdir. Lârendevî Dervîş Siyâhî tarafından yazılan çok dilli bir ecza/tıp terimleri sözlüğü olan eserde Arapça, Farsça, Grekçe, Hintçe, Süryanice, Ermenice, İbranice ilaç yapımında kullanılan bitkilerin, terkiplerin, çeşitli aşların, şifalı birçok cevherin, hastalıkların ve birçok tıbbi terimin Türkçe karşılıkları verilmiştir. Lügat-ı Müşkilât-ı Eczâ, döneminde yazılan ilk kapsamlı alan sözlüğü olmasının yanında yazıldığı dönemin dil özelliklerine örnek teşkil etmesi bakımından önemli bir eserdir. Dilimizdeki birçok sözcük ve ekin zaman içinde söylenişi değiştiği hâlde imlada yazılışı aynı kalmıştır. Dildeki bu değişimin söylenişe yansımasının aksine imlanın sabit kalması genel bir kuraldır. Bu durum yazılışla söyleyişin farklılaşmasına yol açmaktadır. Bu bağlamda çalışmada Lügat-ı Müşkilât-ı Eczâ tanıtılarak eserde yer alan bazı eklerin yazımındaki düzlük-yuvarlaklık uyumu ele alınacaktır.

Anahtar Kelimeler: