Özet:

Kıbrıs’ın, bilinen 3500 yıllık tarihinde birçok devletin egemenliğinin ardından Osmanlı Devleti, Ada’yı 1570 tarihinde topraklarına katmıştır. Osmanlı’nın yönetimi altındaki tüm halklara tanıdığı geniş haklar ve yarattığı huzur ortamı yanında Yunanistan’ın yeni kurulmuş olması ve henüz yeterince güçlü olmaması nedenleriyle, Osmanlı yönetimi boyunca bir Türk-Rum kavgasına neden olacak etkili olaylar gerçekleşmemiştir. Osmanlı Devleti ile İngiltere arasında 4 Haziran 1878 yılında İstanbul’da imzalanan anlaşmayla adanın yönetimi İngilizlere devredilmiştir. Kıbrıs sorununun temelleri ise, Kıbrıs’ı “Büyük Yunanistan’ın” sınırları içerisinde gösteren ve 1791 yılında çizilip 1796 yılında yayınlanan ilk “Megali İdea” haritasıyla birlikte atılmıştır. Megali İdea düşüncesi çerçevesinde şekillenen Yunan milliyetçiliği Kıbrıs’ta da etkisini ilerleyen zamanlarda göstermiş, bunun sonucu olarak Kıbrıslı Rumlarda ENOSİS fikri giderek yer etmeye başlamıştır. Kıbrıs sorunu, Demokrat Parti iktidarı döneminde milletlerarası bir mesele niteliğine bürünmüştür. 1963 yılında Kıbrıs Türkleri, 1959–1960 Zürih–Londra Antlaşmaları ile kurucu ortağı konumunda bulundukları Kıbrıs Cumhuriyeti’nden Rumlar tarafından, anayasal haklarının ortadan kaldırılması girişimleri sonucu fiilen dışlanmışlar ve ardından başlayan on bir yıllık süreçte sistematik şiddet eylemleri ile karşı karşıya kalmışlardır. 1955 yılında Rum EOKA faaliyetlerine karşı Türk toplumu içinde oluşturulan Volkan isimli teşkilat 1958 yılından itibaren Türk Mukavemet Teşkilatı ismini almıştır. Ulusal bir savunma örgütü olarak kurulan Türk Mukavemet Teşkilatı Gelişmesini son derece gizli bir şekilde yürütmüş, yeraltından çıkarak silahlı mücadeleye giriştiği 1963 Kanlı Noel’ine kadar gizli kalmayı başarmıştır. 1974 Barış Harekâtında Türk Silahlı Kuvvetlerinin Ada’ya çıkan birliklerine yardımcı olan bir milis kuvveti olarak görev yapan teşkilat, Kıbrıs Barış Harekâtının başarıya ulaşması ve Ada’nın iki toplumlu olarak Kuzey ve Güney Kıbrıs halinde bölünmesiyle beraber Türkler üzerindeki Rum tehdidi Türk Silahlı Kuvvetleri’ nin de Ada’da bulunmasının etkisiyle ortadan kalkmıştır.1976 yılında “Kıbrıs Türk Federe Devleti”nin kurulmasıyla birlikte Kıbrıs Türklerinin ordusu olan “Kıbrıs Güvenlik Kuvvetleri Komutanlığı”na dönüşerek kendisine verilen tarihi misyonu tamamlamış ve tarih sahnesindeki yerini almıştır. 20. yüzyıl siyasi tarihinde Doğu Akdeniz dengeleri, Kıbrıs Sorunu ve Türk – Yunan ilişkilerindeki belirleyici rolü nedeniyle çok önemli bir yer tutmaktadır. KKTC’nin temellerinin atılmasında büyük rol oynayan Türk Mukavemet Teşkilatı son dönemde sadece Kıbrıs’ın değil, Türk–Yunan ilişkilerinin ve Doğu Akdeniz’in siyasi dengelerinin de en önemli belirleyenlerinden biri olmuştur.

Anahtar Kelimeler: