Özet:

Leylî vü Mecnûn, on beşinci yüzyılda Çağataycayı klasik edebiyat dili haline getiren Alî Şîr Nevâyî’ nin Hamsesini oluşturan mesnevilerden biridir. Bin dört yüz seksen dört yılında yazıldığı tahmin edilen bu eser yazıldığı dönemin bütün dil özelliklerini taşımaktadır. Nizâmi’nin ve Emir Hüsrev’in aynı adı taşıyan mesnevilerine cevap olarak kaleme alınan eser, otuz sekiz bölümden ibarettir. Her bölümde farklı sayıda olmak üzere toplam üç bin altı yüz yirmi iki beyit vardır. Yalnız Türkiye kütüphanelerinde on altı tane nüshası tespit edilen eserin Taşkent, Leningrad, Paris ve Londra kütüphanelerinde de nüshaları vardır. Çalışmamızda Leylî vü Mecnûn mesnevisinde yer alan fiilimsiler incelenmeye çalışılmıştır. Fiilimsiler, dile anlatım gücü, zenginliği ve kıvraklığı sağlamanın yanında anlatılmak isteneni kısa yoldan anlatma olanağı sağlayan, yan cümle kurabilen, bağlaçların yerine geçebilen dil bilgisel unsurlardır. Fiilimsiler eylemlerden türemelerine karşın eylemin bütün özelliklerini göstermeyen dil bilgisel yapılardır. Genel olarak üçe ayrılan fiilimsiler, cümle içinde isim, sıfat, zarf gibi isim soylu sözcüklerin görev ve özelliklerini taşırlar. Çalışmamızda mesnevide yer alan fiilimsiler; isim-fiil, sıfat-fiil, zarf-fiil olmak üzere üç başlık altında gruplandırılıp anlam, köken, ses, şekil özellikleri ve kullanımları bakımından ele alıp incelenmiştir. Fiilimsilerin yer aldığı beyitlerden örnekler verilmiş, bu örneklerin yer aldığı sayfa ve beyit numaraları parantez içerisinde belirtilmiştir. Fiilimsilerin anlamlarını verebilmek için beyit açıklamasına yer verilmiştir. Eserde yirmi dört tane fiilimsi tespit edilmiştir. Bu fiilimsilerden üç tanesi isim-fiil, sekiz tanesi sıfat-fiil, on üç tanesi zarf-fiildir.

Anahtar Kelimeler: