Özet:

Türkiye’de askeri faaliyetlerle ilgili evrakların arşivlenmesi ve bu anlamda özel bir arşiv oluşturulması çalışmaları İkinci Meşrutiyet Dönemine kadar uzanır. Bu dönemden itibaren değişik isimler altında faaliyet gösteren kuruluş 1978’de Askeri Tarih ve Stratejik Etüt (ATASE) Başkanlığı adını almıştır. Bu isim 2004’te Genelkurmay ATASE ve Denetleme Başkanlığı olarak değiştirilmiştir. Günümüzde halen Genelkurmay Başkanlığı’na bağlı olarak aynı isimle arşiv ve yayın çalışmalarını sürdürmektedir. Bu kuruluşun bünyesinde bulunan arşiv, Türk askerî ve siyasî tarihinin 1853–1856 Kırım Savaşı’ndan günümüze kadar olan kısmıyla ilgili belgeleri barındırması açısından oldukça önemli ve zengin bir içeriğe sahiptir. İlk başlarda Türk askeri tarihiyle ilgili belgelerin toplanmasıyla gelişen arşiv çalışmaları sonraki dönemlerde bu belgelere dayalı çeşitli kitap ve süreli yayın faaliyetleriyle birlikte genişletilmiştir. Bünyesinde yaklaşık on milyon belge barındıran ATASE arşivi dinamik bir görüntü çizmektedir. Sürekli ilerleyen teknolojik ortam da dikkate alınarak kuruluşun bünyesinde yer alan arşiv belgelerinin tasnif çalışmalarına devam edilmektedir. Tasnif çalışmaları araştırmacıların belgeleri bilgisayar ortamında görüntüleyebileceği bir düzeye erişmiş görünmektedir. Ancak arşivde yer alan belge koleksiyonlarının tamamı henüz araştırmacılara açılmamıştır. Türkiye’deki arşivcilik faaliyetleriyle ilgili çeşitli araştırmalar bulunmasına rağmen ATASE arşivinin tanıtımını yapan ve çalışma sistemini anlatan incelemeler oldukça sınırlıdır. Bu incelemede hem ATASE’nin kuruluş serüveni ve bugün arşivinde bulunan malzemelerin nasıl elde edildiği özetlenmiş hem de arşivde bulunan belge koleksiyonları tanıtılmaya çalışılmıştır. Bu çalışmayla Türkiye’deki arşiv faaliyetlerinin tanıtımı bakımından eksik bırakılan kısımlarından birinin az da olsa tamamlanması amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler: