Özet:

Arap dilini bilmeksizin İslamiyet’i kabul eden halk kitleleri için İslamî düşüncenin tercüme edilmesi zorunluluk hâline gelmiştir ve bu gerçeğin temelinde Kur’an-ı Kerim bulunmaktadır. Ana dili Arapça olmayan Müslümanlar için Kur’an’ın anlamını kavramak, ancak onun kendi dillerine çevrilmesiyle mümkün olmuştur. Bu mukaddes metin, önce Samanoğullarından Emîr Mansur b. Nuh zamanında Farsçaya tercüme edilmiştir. Farsçaya tercüme edilen tefsir, Muhammed b. Cerir-i Taberî tarafından Arapça olarak kaleme alınan Kur'an tefsi¬ridir. Bu tefsir kısaltılıp Kur’an metni esas alınarak satır arasında Farsça çevirisi yapılmıştır. İslamiyet'in Türkler tarafından devlet dini olarak kabul edilmesi, X. yüzyılda Karahanlılar zamanında gerçekleşmiştir. Kabul ettikleri her dine ait metinleri dillerine çeviren Türkler, Müslüman olmalarının ardından bu dinin temel kaynağı olan Kur’an-ı Kerim’i kendi dillerine çevirmeye başlamışlardır. Kur'an’ın Türkçeye ilk tercümesinin tarihi ve mütercimi hakkında kesin bir söz söylemek mümkün olmamakla birlikte ilk Farsça çevirinin Türkçe çeviri için örnek oluşturduğu söylenebilir. Kur’an-ı Kerim’in Sovyet Rusya çatısı altına girmeden önceki döneme ait Kırgızca çevirisi bulunmamaktadır. Bağımsızlık yitirildikten sonra Kırgızistan’da İslam hakkında bilgilenmeler, Rusça literatür vasıtasıyla olmuştur. Bu dönemdeki Kur’an çevirilerinin çoğunluğu, orijinal metne hiç bakılmadan Batı dillerinden, özellikle Fransızca çevirilerden Rusçaya aktarılarak yapılan çevirilerdir. Rusça çeviriler içinde Kur’an’ın Arapça metninin esas alındığı, öncekilere göre daha başarılı sayabilecek iki çeviriden birincisi tanınmış Rus oryantalist G. S. Sablukov’un, ikincisi de İ. Y. Kraçkovski’nin çevirileridir. 1991’de bağımsızlığını kazanan Kırgızistan’da dine yönelik ciddi bir eğilim tezahür etmiş ve aynı yıl Kur’an-ı Kerim, Ernis Tursunov tarafından Rusçadan Kırgızcaya çevrilmiştir. Bu çalışmada Kur’an-ı Kerim’in Kırgızca çevirileri kronolojik olarak tanıtılacaktır.

Anahtar Kelimeler: