Abstract:

Bu makalede Cumhuriyet’in ilanından 1980’lerin ortalarına kadarki dönemde formasyonları, dünya görüşleri, edebiyata yaklaşımları birbirinden farklı beş erkek yazarın oyununa feminist eleştiriye dayalı bir okuma yapılacaktır. Yazarlardan Musahipzade Celal, Osmanlı’nın son dönemlerine ve Cumhuriyet’in ilk yıllarına tanıklık etmiş, geleneksel bir eğitimden geçmiş ve geleneksel tiyatroya ilgi duymuş bir yazardır. Şair kimliğiyle daha ön planda olan Necip Fazıl Kısakürek ise Avrupa’da felsefe tahsilini yarım bırakmış, Aldülhakim Arvasi ile tanıştıktan sonra mistik bir dünya görüşünü benimsemiş ve bunu da yazdığı oyunlara yansıtmıştır. Ahmet Muhip Dıranas şiirdeki kendine özgü duruşunu tiyatroya da taşımış, oyunlarında dramatik yapılar kurgulamıştır. Sabahattin Kudret Aksal, felsefe eğitimi görmüş, eğitiminin de etkisiyle oyunlarında soyutlamalar ve genellemelere gitmiş, Ionesco ve absürd tiyatrodan etkilenmiştir. Oğuz Atay ise Batılı yazarları, akımları, düşünürleri yakından takip etmiş, yeni teknikler denediği eserlerinde Türk aydınının çıkmazlarını işlemiştir. Musahipzade Celal’in Bir Kavuk Devrildi, Necip Fazıl Kısakürek’in Bir Adam Yaratmak, Ahmet Muhip Dıranas’ın Gölgeler, Sabahattin Kudret Aksal’ın Önemli Adam, Oğuz Atay’ın Oyunlarla Yaşayanlar adlı tiyatro oyunlarına odaklanan bu makalede oyunlar önce erkek yazarların yarattığı kadın karakterler üzerinden incelenecektir. Oyunlarda kadınların ya melek ya şeytan tipinde kurgulandığı ya da entelektüel, düşünen, sorgulayan erkek karakterlerin karşısında hep gündelik dertlerle meşgul ve entelektüel kaygılardan arındırılmış oldukları gösterilecek ve son olarak da kadın karakterlerin neden hep bu şekilde yaratıldığı sorgulanacaktır. Birbirinden son derece farklı yazarın, farklı dönemlerde hep aynı kadın tipinde ısrarı ve bu ısrarın ardında yatan kültürel ve ideolojik etmenler ortaya konacak ve bu etmenlerin ışığı altında fallus merkezli bakış açısının uzun yıllar Türk tiyatrosunda egemen olduğu yargısına ulaşılacaktır.

Keywords: