Özet:

Çalışma, Türkiye’de kentsel dönüşüm uygulamalarının göçe etkisi üzerinedir. Kavramsal olarak kentsel dönüşüm, bir kentin yenilenmesi, yeniden oluşumu, soylulaştırılması/islah edilmesi şeklinde tanımlanabilir. Dünyada çoğu ülkelerdeki gibi Türkiye’de de bireylerin sağlıklı bir ortamda ve sağlıklı çevrede yaşamlarını sürdürebilmeleri için mevzuat düzenlemeleriyle bu konu yasal güvenceye kavuşturulmuş ve uygulamaların da bu doğrultuda sürdürülmeye çalışıldığı söylenebilir. Kentsel dönüşüm uygulamalarının Türkiye’de, yenileme, sağlıklaştırma, soylulaştırma gibi farklı biçimlerde uygulandığı ve uygulamanın gerçekleştirileceği alanın (yerin) durumuna göre de nasıl ve hangi yöntemin seçilebileceğinin kararlaştırılacağına karar verildiği bilinmektedir. Bir mekandan başka bir mekana toplu ya da bireysel olarak, yer değiştirme şeklinde tanımlanabilecek olan göç; iç göçler, dış göçler, isteğe bağlı olan ve olmayan göçler, emek göçleri, beyin göçleri, geçici ve sürekli göçler şeklinde sınıflandırılabilir. Türkiye’de 1950’li yıllarda göç, sanayileşme ile birlikte kırdan kente şeklinde başlamıştır. Bir yandan tarımda makineleşmeyle birlikte kırsal alanda işsizlik baş gösterirken, diğer yandan da kentlerde kurulan fabrikalarda iş gücüne talep doğmuştur. Ayrıca o dönemde devlet tarafından da kentlere göç teşvik edilmiştir. Buna ilaveten özellikle 1980’lerde baş gösteren terörle birlikte de sanayi açısından gelişmemiş olan Diyarbakır, Gaziantep, Urfa gibi kentlere de göç olmuştur. Türkiye’de kentsel dönüşüm uygulamaları, zaman zaman amaçlananın dışında farklı sonuçlar doğurabilmektedir. Kentsel dönüşüm uygulamalarında amaç, halkın daha sağlıklı bir ortamda iyi bir yaşam sürmesidir. Ancak uygulamada genellikle kentsel dönüşüme tabi kentin ekonomik yapısı ve orada yaşayan insanların kültürel durumları ön plana alınmadan kentsel dönüşüm uygulamaları gerçekleştirildiğinden, bu uygulamalar bazı sorunları da beraberinde getirmektedir. Çalışmada, Kars 29 Ekim Mahallesi örneğinden hareketle, kentsel dönüşüm uygulamalarının göçe, yeni gecekondu yapılaşmalarına ve bazı sağlıksız koşulların ortaya çıkmasına vesile olduğu ifade edilerek, kentsel dönüşüm uygulamalarının amaca hizmet etmesi için toplumun kültürel değerlerinin ve kentin ekonomik yapısının öncelikle göz önünde bulundurulması gerektiği vurgulanmıştır.

Anahtar Kelimeler: