Özet:

Duygu ve düşüncelerin başarılı bir şekilde aktarılmasını sağlayan konuşma ve yazma becerileri, bir takım bilgi ve becerilerin birikimini gerektirmektedir. Bu bilgi ve becerilerin birikiminin temelleri ise ilkokullarda atılmaktadır. İfade edici dil becerilerinden yazma becerisi bireyin akademik, kültürel ve sosyal hayatında en çok kullandığı becerilerdendir. Çocuklar, gelişim sürecinde olmakla birlikte, alıcı dil becerilerinden dinlemeyi ve ifade edici dil becerilerinden konuşmayı okul öncesi dönemde, alıcı dil becerilerinden okuma ve ifade edici dil becerilerinden yazmayı ise ilkokul döneminde kazanmaktadır. İlkokul birinci sınıfta başlayan okuma yazma öğretim süreci şifreleme ve şifreyi çözme etkinliklerinden oluşmaktadır. Okunaklılığın kişiden kişiye değişmeyen evrensel kriterleri vardır. Bir yazı hangi dilde üretilmiş olursa olsun bu kriterlere uyduğu sürece yazı hakkında “okunaklı” hükmü verilebilir. Buradan hareketle bu çalışmada Türkçe ve Bulgarca okuma yazma öğretim sürecinde ilkokul birinci sınıf çocuklarının ürettiği yazıların okunaklılık kriterlerine incelenmesi amaçlanmıştır. Nitel araştırma modelinin durum çalışması tekniğine göre desenlenen bu araştırmada Türkiye’deki veriler 2012-2013 Öğretim Yılında Edirne ilinde ilkokul birinci sınıfa devam eden 15 (9 erkek, 6 kız) öğrencinin ve Bulgaristan’daki veriler ise 2012-2013 Öğretim Yılında başkent Sofya’da birinci sınıfa devam eden 15 (8 kız, 7 erkek) öğrencinin yazı örneklerinden toplanmıştır. Her iki ülkeden alınan yazı örneklerinde harf, hece, kelime, cümle ve metin aşamalarının olmasına dikkat edilmiştir. Okunaklılığın ölçütleri belirlenirken yerli ve yabancı literatür taranmış ve kriterler buna göre belirlenerek araştırmacı tarafından “uygun”, “geliştirilmeli” ve “yetersiz” şeklinde derecelendirilmiştir. Araştırmada veriler araştırmacıyla birlikte 5 alan uzmanı tarafından analiz edilmiştir. Veriler araştırmacı tarafından okunaklılık kriterlerine göre ayrı ayrı analiz edilip puanlayıcılar arasındaki güvenirlik katsayısı .87 olarak hesaplanmıştır. Analiz sonuçları; nitel verilerin sayısallaştırılmasında kullanılan yüzde ve frekans ile ifade edilmiş ve öğrenci yazılarından doğrudan alıntılar yapılarak yorumlanmıştır. Yazı örnekleri; yazının satıra doğrusal olarak yerleştirilmesi, kelimeler arası boşluk, harfler arası boşluk, harfi formatına uygun üretme, bitişiklik ve eğiklik olmak üzere altı ana kategoride incelenmiştir. Araştırmanın bulgularının; yazı ve yazma araştırmacılarına, okuma yazma dokümanlarını hazırlayanlara ve materyal tasarımcılarına, sınıf öğretmenlerine ve sınıf öğretmeni adaylarına önemli katkı sağlayacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler: