Özet:

Anne, eş, sevgili, kardeş ya da ideal olarak kadın, edebî metinlerin temel motif ve temalarındandır. Özellikle tezli eserler veren yazarların eserlerinde kadın teması daha da önem taşır. Kırım sahasına dâhil olmakla birlikte, Anadolu Türkçülüğünün uyanmasında büyük emeği olan düşünür İsmail Gaspıralı da kadın temasına özel yer veren yazarlarımızdandır. Gaspıralı, kalemini amacının hizmetine sunmuş bir yazar olarak, inşasında fikri planda rol aldığı yeni Türk toplumunu kurguladığı romanlarında ideal kadın tiplerine yer verir. Doğu ve Batı medeniyetlerinin mükemmel birer sentezini oluşturacak olan bu kadınlar, eğitim bakımından donanımlı, sosyal hayat içerisinde aktif ve aile kurumunun idamesinde erkekle eşit haklara sahip olmak hususlarında Batı kadını ile birleşirken; vatan sevgisi, ahlak, erdem ve duygusallık noktasında Doğu kadınının devamı olmalıdır. Gaspıralı’nın bu zamana kadar çok da üzerinde durulmayan edebî anlatılarının tamamında, erkek kahramanlara yol gösteren ve yönlendirici olan kadın kahramanlar, hayat karşısındaki donanımları ile dikkat çekerler. Eş ve sevgili konumunda olan kahramanlar, eğitim ve erkek karşısında eşitliği yansıtırken; anne konumundaki kahramanlar, çocuklarının hayatında olumsuz rol oynayarak ideal annenin nasıl olması gerektiği konusunda bir örnek olarak kurgulanırlar. Evlat olarak kadın, vatanperverlik ve cesaret temaları ekseninde yer alırken; yazarın bir ütopik ve bir de distopik romanda kurguladığı hayalî kadınlar, yeni şekillenecek toplumun rol modelleri ve karşıtları olarak sunulurlar.

Anahtar Kelimeler: