Özet:

Bu çalışmada, tarih boyunca önemli bir yerleşim alanı ve yönetim merkezi olan Gelibolu kenti ve buraya bağlı yerleşim birimlerinin Osmanlı devletinin eline geçişinden itibaren idari bir birim olarak mekânsal ve yönetimsel değişimi incelenmiştir. 14. Yüzyıldan Cumhuriyet dönemine ve Cumhuriyetin ilk yıllarından günümüze olmak üzere çalışmanın periyodu iki bölümden oluşmaktadır. Gelibolu ile ilgili tarihi ve coğrafi kaynaklar taranarak Gelibolu’nun idari coğrafyasındaki değişimler nedenleri ile ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır. Osmalı döneminde Gelibolu yarımadasında en önemli yönetim merkezlerinden biri olan Gelibolu kenti Osmanlı Devletinin denizcilik politikası için hayati önem taşıyordu. Sırasıyla Rumeli ve Kaptan Paşa eyaletleri ile Edirne vilayetinde merkezi sancak olan Gelibolu kenti, Cumhuriyet döneminde kısa bir süre vilayet merkezi olmuştur. Osmanlı Devleti döneminde en geniş sınırlarına ulaşan Gelibolu merkezli yönetim, Cumhuriyet döneminde bugünkü sınırlarına gerilemiş ve bir ilçe merkezi haline gelmiştir. Gelibolu limanı hem ithalat hem de ihracat açısından avantajlı bir konumda idi. Fakat Gelibolu XIX. yüzyıldan itibaren diğer liman kentleri ile rekabet edemediğinden güç kaybetmeye başlamıştır. Gelibolu günümüzde bağlı bulunduğu idari merkezden kopuk yaşayan bir ilçe merkezi durumundadır. Bu çalışmada Gelibolu ve buraya bağlı yerleşim birimlerindeki değişimler, başka bir ifade ile Gelibolu merkezinden yönetilen idari alanların sınırlarındaki değişimler araştırılmıştır. Gelibolu’nun idari coğrafyasının alansal değişiminde kentin jeopolitik, ekonomik ve stratejik faktörlerinin önemli rolü bulunmaktadır.

Anahtar Kelimeler: