Özet:

İnsanlar en eski dönemlerden itibaren bir birleriyle mektup yazışarak haberleşmişlerdir. Mektup aracılığı ile insanlar haber, sır ve duygu alış verişinde bulunmuşlardır. Mektuplar her halkın folkloruna ve yazılı edebiyatına sıkı bir şekilde örülmüştür. Kazan Tatarlarının da halk edebiyatının nerdeyse her türünde mektuba ya da mektupla ilgili bilgiye rastlamaktayız. Kazan Tatarları oturak hayata çok erken dönemlerde geçmiş olup okuma yazma oranı yüksek olan ve sosyal ilişkilerini hep geniş tutan bir Türk boyu olmuştur. Ayrıca çeşitli tarihi nedenlerden dolayı Kazan Tatarları her devirde gurbette yaşamak zorunda kalmıştır. İşte bu durumda mektuplaşma onlar için memlekette kalan aile ve akrabalarla görüşmeyi sağlayan tek çare olmuştur. Mektup içerikli maniler birçok konuyu içinde barındırmasına rağmen (gurbet, askerlik, savaş, genç kızın evlenip başka aileye ve köye gitmesi vb.) genelde aşk konuludurlar. Bazen duygularını aktarmakta zorlanırken insanlar mektuplarını aşk konulu manilerle süslemişlerdir. Çünkü bu tür manilerin mektuba özel bir duygusallık yüklediğine inanmışlardır. Ama burada tabi ki en önemli nokta, bir insanın mektup yazarken yaşadığı ruh haletinin bu manilere yansımış olmasıdır. Mektup içerikli manilerde duyguları bildiren söz varlığı ile kıyaslamalar da büyük önem taşır. İçeriğine yansımış birçok detaydan dolayı mektup konulu Kazan Tatar manilerinin genelde kadınlar tarafından yazılmış olduğunu tahmin etmek güç değildir. Erkeklerden farklı olarak kadınlar duygularını her zaman daha yoğun yaşamış ve en güzel şekilde ifade etmiş olup beklemek gibi zor bir durumda da kadınlar erkeklere nazaran daha sabırlı olmuşlardır. Mektup konulu maniler Kazan Tatarlarının kültürel değerlerini yansıtma açısından da bu halkın geçmişini, yaşadığı coğrafyasını ve hayat tarzı ile felsefesini öğrenmek için de bire bir kaynaktır.

Anahtar Kelimeler: