Abstract:

Masallar, toplumların kültürel farklılıklarının ifadesi olmakla birlikte duyguların tüm zamanlarda ve tüm kültürlerde aynı olduğunun da göstergesidir. Bu konuda verilebilecek en güzel örneklerden biri de “korku” duygusunun masallarda işleniş biçimidir. Farklı kültürlere ait halk anlatılarında farklı imgeler ya da anlatım biçimleri kullanılmış olsa da korku duygusunun heyecan vericiliği hiç değişmez. İnsan korkuyu arzular ve sonra da onu kontrol altına almaya çalışır. Masallarda bu durum iki farklı biçimde önem kazanır. Birincisi masal kahramanlarının korkuyu duyma biçimleri diğeri ise masal anlatıcısının dinleyeni korku duygusu ile masala bağlamak için kullandığı anlatım biçimleridir. Bu iki yönlü bakış açısından Türk ve İrlanda masalları karşılaştırıldığında ilgi çekici benzerlikler ve farklılıklar olduğu görülebilir. Kahramanların korku duygusuyla karşılaşmaları benzer durumlarda ortaya çıkar; olağanüstü yaratıklarla karşılaşma, büyü, gizem, bilinmeyen yerlere seyahat, hayaletlerle karşılaşma ya da ölüm ve kılık değiştirme gibi. Bunun yanı sıra Türk ve İrlanda masallarının anlatım biçimlerinde korku unsurunun kullanılması farklılık göstermektedir. Masal anlatıcısının korku duygusunu dinleyenlere ne derece aktaracağı konusu önemlidir. Anlatıcı korku uyandıran ortam ya da nesneleri betimlerken dinleyen için korku uyandıracak bir atmosfer yaratarak aktarabilir ya da bunun tersini tercih ederek korku uyandıracak durum ya da nesnelerin betimlemelerini azaltıp basitleştirerek korku duygusunu yatıştırma yolunu tercih edebilir. Bu iki farklı durum masallar temel alınarak tartışılırsa kültürel farklılıklar daha açık olarak görülebilir. Bu çalışmada Türk ve İrlanda masallarında korku duygusunu karşılaştırmak için Naki Tezel’in Türk Masalları ve W. B. Yeats’in İrlanda Halk ve Peri Masalları adlı eserleri kullanılacaktır.

Keywords: