Özet:

Bir dili tam olarak edinmek hem dilbilimsel hem iletişimsel edinç ile ilgilidir. Bir çocuğun anadilini edindiği sonucuna varabilmek için dilbilimsel edinç boyutunun, dil kullanımını doğru durumlarda kullanması boyutunu da içeren sosyal edinç ile desteklemesi gerekir (Semrud-Clikeman, 2007). Çocuklar özellikle erken dönemde zamanlarının çoğunu kendilerine bakan kişi ile geçirirler. Çocukların bu dönemde maruz kaldıkları dil, çocuğa yöneltilmiş konuşma (ÇYK) olarak adlandırılır ki bu dil, yetişkinlerin birbirleri ile iletişimde kullandıkları dilden farklıdır. Peccei’ye göre (2006); çocuğa yöneltilmiş konuşmanın bazı özellikleri şöyledir: daha düşük ortalama sözce uzunluğu, daha fazla içeriksel sözcük ama daha az işlevsel sözcük ve daha fazla tekrar. ÇYK aracılığıyla, ebeveynler çocuklarına anadillerinin kültürel ve sosyal boyutlarını da edinecekleri fırsatlar sağlarlar. Bu araştırma anadili Türkçe olan çocukların anadillerinin edimbilimsel işlevlerinden biri olan kibarlık işlevini edinmelerinde Türkçe çocuğa yöneltilmiş konuşmanın rolünü incelemektedir. Araştırma özellikle Türkçe çocuğa yöneltilmiş konuşmadaki dilbilimsel incelik yapılarını incelemeyi amaçlamaktadır. Böylece çocukların duydukları dilde ne tür incelik çerçeveleri ile karşılaştıklarının bir kaydı tutulmuş olacak. Bu amaçla, yaşları 01;04 ile 03;06 arasında değişen 9 çocuk ve onların annelerini boylamsal olarak doğal ortamlarda çocukları ile iletişim içinde iken çekilmiş video-kamera kayıtlarına dayanan bir veri tabanı incelendi. Genel anlamda araştırmanın sonuçları çocukları incelik yapılarını kullanım sıraları ile annelerin bu yapıları kullanımları arasında paralellikler olduğuna işaret etmektedir.

Anahtar Kelimeler: