Abstract:

Dünya tarihine baktığımızda, bazı şehirlerin tarihin akışına yön vermede konjonktürel bir öneme sahip olduklarını görürüz. Kudüs, İstanbul, Paris, Roma … Bu şehirlerin başında gelir. “Malazgirt”, Anadolu’ya açılan kapının anahtarı olarak 1071 yılında Sultan Alparslan tarafından fethedilmiş ve Türklerin bu toprakların tapusunu almasını sağlamıştır. Bu zaferin sadece Türk-İslam, İran ve Bizans tarihinde değil, aynı zamanda Dünya tarihi için de önemi büyüktür. Bu zaferle birlikte, Anadolu’da Türkiye tarihinin başladığı, Türkmen beyliklerinin kurulduğu ve İslam dünyası üzerinde Bizans baskısının azaldığı görülür. İlk defa Hz. Ömer tarafından fethedilen Muş ve bölgesinde Müslümanlar zaman zaman hâkimiyeti sağlamış olsalar da kalıcı hâkimiyet ancak Malazgirt Zaferi’nden sonradır. Bu zaferle birlikte Anadolu’da Bizans-Grek-Ortodoks kültürünün yerini Türk – İslam kültürü almıştır. Bu zaferden sonra Malazgirt, Hristiyan Batı dünyasına karşı İslam âlemini koruyan bir kale konumuna gelmiştir. Anadolu’dan Batı’ya yönelen Selçuklu ve Osmanlı’nın siyasi tecrübeleri, daha sonra Balkanlara, Viyana ve Endülüs’e ulaşan kültürel açılıma dönüşür ve bunun nüvesi de Malazgirt Zaferi’yle atılır. Batılı oryantalistler, Malazgirt üzerine çok sayıda inceleme yapmasına rağmen kendi kültürümüzde bu zaferle ilgili akademik ve edebi çalışmaların sayısı sınırlıdır. Bernard Lewis, Cumhuriyet devrinde Turancılık anlayışına bir reaksiyon olarak Anadolu ve Anadolu’da teşkil eden medeniyetleri kaynak olarak kabul eden bir tarih görüşünün doğduğunu söyler. Bu bağlamda Yahya Kemal Beyatlı, Türk tarihini Malazgirt Zaferi’yle başlatır ve bu zaferi milat kabul eder. O, Barres’in: “Ölülerin yattığı toprak” fikrinden hareketle Anadolu’nun ilk defa bu zaferle “Vatan” kimliğine büründüğünü savunur. Yahya Kemal’in yazı ve konuşmalarında Malazgirt, önemli bir yer tutar. “Süleymaniye’de Bayram Sabahı”, “Alparslan’ın Ruhuna Gazel” şiirleri ve “Türk İstanbul” adlı makalesi bu anlamda önemlidir. Ziya Gökalp, gerek yazdığı iki perdelik manzum tiyatro eseriyle gerekse yazı ve konuşmalarıyla, Sultan Alparslan’ı ve Malazgirt’i yüceltir. Niyazi Yıldırım Gençosmanoğlu da bu zaferi bir destan olarak lirik bir söylemle dile getirir. Kısacası, Malazgirt kültürümüzde sahip olduğu imajla sanatçı ve edebiyatçılarımızın eserlerinde yer alır.Bu bildiride, “Malazgirt” imajının şiir ve edebiyatımızdaki yerinden hareketle kültür turizmine katkısı üzerinde durulacaktır.

Keywords: