Özet:

Okumanın en temel amacı okuduğunu anlamaktır. Okuduğunu anlama düzeyini artırmak için bazı stratejiler kullanılabilir. Bu stratejilerden biri de özetlemedir. Özetleme, okuma sonrasında okuyucunun metindeki ana fikri bulması, gereksiz ayrıntıları çıkarması, metnin yapısını ve düşünce akışını bozmadan kendi kelime ve cümleleriyle metni kısaltmasıdır. Okuyucu orijinal metin üzerinde bazı stratejiler kullanarak özet yapmalıdır. Farklı yaşlarda, farklı sınıflarda da olsa birçok öğrenci okuduğu metinlerin ya da kitapların özetini yazar. Bazen çok kolay hatta sıradan görülen ve gelişigüzel yapılan özetleme aslında çok önemli bir anlama stratejisidir. Bu nedenle bu araştırmada öğrencilerin ve onlara bu beceriyi kazandırma sorumluluğu olan öğretmenlerin hem yazdıkları özetler hem de bunları yazarken kullandıkları özetleme stratejileri incelenmiştir. Araştırma tarama modelinde desenlenmiştir. Ankara ili, merkez ilçelerde bulunan resmî ilköğretim okullarından seçilen dört ilköğretim okulundaki toplam 561 ilköğretim beşinci sınıf öğrencisi ve bu öğrencileri okutan 17 sınıf öğretmeni araştırmanın çalışma grubunu oluşturmaktadır. Araştırmada hem öğrenciler hem de öğretmenler belirlenen özetleme kriterlerini karşılama açısından hikâye edici metinlerle ilgili yaptıkları özetlerde bilgi verici metinlere göre daha başarılı olmuşlardır. Öğretmenler her iki metin türünde yaptıkları özetlerde belirlenen özetleme kriterlerini karşılama açısından öğrencilerine göre daha başarılı olmuşlardır. Sınıf öğretmenleri ile öğrencilerin kullandıkları özetleme stratejileri metin türlerine göre karşılaştırıldığında her iki türde de hem öğretmenlerin hem de öğrencilerin en çok kullandıkları strateji gereksiz bilgileri çıkarma, hiç kullanmadıkları strateji ise keşfetmedir.

Anahtar Kelimeler: