Özet:

Duyguları ifade etmeyi sağlayan unsurlardan biri de ünlemlerdir. İşlevleri, yazılı metinlerde bağlamdan, sözlü ifadelerde ise bağlamla birlikte parçalar üstü birimlerden hareketle çözülebilir. Bu çalışmanın amacı, Türkçe öğrenen yabancı öğrencilerin Türkçeye has duygu bildiren ünlem ifadelerini algılama durumlarını tespit etmek; duyguları algılamada ve iletmede parçalar üstü birimlerin önemini vurgulamaktır. Betimsel yöntem kullanılan çalışmada, farklı duyguları ifade eden ünlemlerin bulunduğu cümleler uzman kişilerce seslendirilerek kaydedilmiştir. Ses kayıtları, ana dili Türkçe olan 20 öğretmen adayına dinletilerek duyguyu en iyi ileten seslendirmeler tespit edilmiş; belirlenen seslendirmelere ilişkin hazırlanan “Yabancı Öğrencilerin Ünlemlerin Duygu Değerlerini Algılama Düzeylerini Belirleme Testi” ana dili Türkçe olan 20 öğretmen adayına uygulanarak teste son şekli verilmiştir. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi TÖMER’de öğrenim gören B2 seviyesinde 20 Gürcü ve 20 Yemenli olmak üzere toplam 40 yabancı öğrenciye ses kayıtları dinletildikten sonra hazırlanan test uygulanmış, yabancı öğrencilerin teste verdikleri cevaplar betimsel istatistik yöntemi ile analiz edilerek ünlemlerin işlevlerini algılama ve tanımlama durumları belirlenmiştir. Sonuç olarak, Türkçe öğrenen yabancı öğrencilerin genel olarak ünlemlerin ifade ettiği farklı duygu değerlerini algılayıp tanımlayamadığı; Yemenli öğrencilerin Gürcü öğrencilere göre ünlemleri algılayıp tanımlama düzeylerinin daha iyi olduğu tespit edilmiştir. Hem ana dili hem de ikinci dil olarak Türkçe öğretiminde, öğrencilere parçalar üstü birimlerin işlevlerini fark ettirerek ünlem ifadelerini doğru algılayabilmelerini ve ifade edebilmelerini sağlamak için vurgu ve tonlama çalışmaları yaptırılmasının; parçalar üstü birimleri görünür hale getirmenin faydalı olacağı ortaya çıkmıştır.

Anahtar Kelimeler: