Özet:

Bu araştırmada Türkiye Cumhuriyeti’nin kurulmasından sonra “Tevhid-i Tedrisat Kanunu”na uygun olarak ortaöğretim tarih programında yapılan değişiklikler incelenmiştir. Araştırma, Osmanlı İmparatorluğu’nun ortaöğretim kurumları “Mekatib-i Sultaniye”lerin son programı olan "1331 (1915) Mekatib-i Sultaniye Ders Müfredatı” içerisinde yer alan “Devre-i Evveli” programı ile Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk lise müfredatı olan “1340 (1924) Lise Birinci Devre Müfredat Programı”nda yer alan tarih ders içeriklerinin karşılaştırılmasına dayanmaktadır. Cumhuriyet ile birlikte devletin ulusal ve laik kaaekterine uygun olarak tarih programlarında önemli değişiklikler yapılmıştır. Tarih programları Osmanlı İmparatorluğu’nun “hanedancı” tarih anlayışının teokratik ve otokratik içeriklerinden arındırılarak ulusal ve laik bir çerçeveye kavuşturulmuştur. Cumhuriyet’in tarih eğitimi çocuklarda ulusal bir bilinç oluşturabilmek için “Türk tarihi”ni merkez almıştır. Liselerin birinci devresi olan “Ortamektep”lerde tarih dersleri İlkçağ uygarlıkları, İslâm tarihi, Osmanlı öncesi Türk tarihi ve Osmanlı tarihinin öğretimine ayrılmıştır. Türk tarihi Avrupa ve Dünya tarihi ile bağlantılı ve karşılaştırmalı olarak bir “Uygalık Tarihi” yaklaşımı ile ele alınmıştır. Önemli tarihsel kişiliklerin yaşamlarına dayalı “hanedancı tarih” öğretimi terk edilerek yerine, batıda gelişen modern ve bilimsel tarih yöntemi benimsenmiştir. Bu anlayış doğrultusunda İlkçağ uygarlıkları, İslâm tarihi, Osmanlı öncesi Türk tarihi ve Osmanlı tarihi Avrupa, Dünya ve Osmanlı ölçeğindeki önemli gelişmeler üzerinden, dönemler ve temaları esas alan sistematik bir uslupla yansıtılmıştır. Ayrıca iki döneme ait “Lise Birinci Devre” tarih programları yeni harflere çevrilerek ek olarak verilmiştir. Program metinlerinin yeni harflere aktarılması, Cumhuriyet’in ilk yıllarındaki tarih öğretimi konusundaki değerlendirmeler için önemli bir katkıdır.

Anahtar Kelimeler: