Özet:

Hilmi Ziya Ülken, an important name in Turkish philosophy, is a philosopher who has produced several works in many fields such as religion, history, art, literature, ethics and education, and specifically in philosophy, sociology, psychology and logic, and also put forth free thoughts in these fields. The Türk düşünce ve kültür hayatının önemli simalarından olan Hilmi Ziya Ülken, 1901 ile 1974 yılları arasında yaşamış olan önemli bir düşünürümüzdür. Ülken, Türk düşünce hayatında ve Türkiye’de bir felsefe geleneğinin oluşmasında değerli katkıları olmuş bir felsefecidir. Asıl ilgi alanı felsefe olmasına rağmen, o fen bilimleri dışında sosyal ve beşeri alanların her sahasıyla ilgilenmiş, eserler yazmış ve dersler okutmuştur. Ülken, felsefenin yanında özellikle sosyoloji alanında da yaptığı çalışmalarıyla Türk sosyoloji tarihi içerisinde önemli bir yere sahiptir. Nitekim onun gösterdiği çabalarla Türk Sosyoloji Cemiyeti kurulmuştur. Felsefe ve sosyoloji çalışmalarının dışında Hilmi Ziya Ülken, sosyal antropoloji, estetik, mantık, tarih, eğitim, roman ve şiir gibi alanlarda da çalışmaları olmuştur. Hatta bir çok şeyin ilk örneklerine Ülken’de rastlamak mümkündür. Örneğin “İnsan Meddücezri” başlığı ile seri halinde yayınladığı romanlar batı tipindeki eserlerin bizdeki ilk örnekleri sayılır (Güngör, 2002:6). Bu bağlamda insana ilişkin her bilgi alanı Ülken’in ilgisini çekmiştir diyebiliriz. O, bir yandan İslam felsefesi üzerinde çalışmalarını sürdürürken bir yandan da 1940’ların gözde filmi “Rüzgâr Gibi Geçti”yi tercüme etmiş, resim sergileri açmış, şiir ve romanlar yazmış ve çeşitli bilimsel toplantılara katılmış, uluslararası bilimsel toplantılarda fikirlerini dile getirmiştir (Sanay,1986:8). Nitekim Erol Güngör, Ülken için “hiçbir zaman kabına sığmayan, kendisini daima yenileyen bir insandı. Batı dünyasındaki felsefe ve sosyoloji hareketlerini takip etmekte hiç gecikmez, batı eserlerini iyi anlar ve iyi tanırdı” (Güngör, 2002:6) şeklinde önemli bir değerlendirmede bulunmuştur. Böylece Türk kültürüne birçok alanda eserler veren Ülken, ömrü boyunca Türk insanına birçok alanda fikirler üretmiştir diyebiliriz. Onun yazdıkları Türk kültür ve fikir hayatının önemli eserleri arasında yer almıştır. Türk kültürüne felsefe, sosyoloji, sanat, edebiyat ve eğitim alanlarında önemli çalışmalar bırakan Ülken, engin bilgisi ve tecrübesi ile Türk düşünce ve eğitim hayatını etkilemiş ve çok sayıda öğrencilerde yetiştirmiştir. Bu çalışmadaki amacımıza gelince, özellikle onun eğitimci yönü üzerinde durarak, eğitim ve eğitime ilişkin sorunlara bakışını ve savunduğu eğitim felsefesini ortaya koymak olacaktır.Genel anlamı ile eğitim, insanı kültürel hayata hazırlayan bütün sosyal süreçleri içerir. İnsan, biyolojik olarak diğer canlı organizmalar gibi çoğalır. Ancak

Anahtar Kelimeler: