Özet:

II. Abdülhamid kendisinden önceki padişahlar gibi ülkesinin bekası için demiryolu yatırımlarına büyük önem verdi. Devletin kalkınması ve siyasi istikrarını koruması için modern bir ulaşım sistemi gerekiyordu. O dönemde ülkelerin ekonomik kalkınmasında demiryollarının stratejik önemi vardı. Sultan II. Abdülhamid, uyguladığı reel politika gereği, ülkenin bekasını modernleşme faaliyetleriyle sağlamaya çalışıyordu. Buna karşılık İngiltere, Fransa ve Rusya gibi büyük devletler, dağılmak üzere olan Osmanlı devletini hedef almışlardı. Osmanlı toprakları üzerinde herhangi bir emperyalist emeli olmayan tek büyük devlet Almanya gibi görünüyordu. Bundan dolayı demiryolu imtiyazları genellikle Almanlar’a verildi. Yine de tek bir yabancı ülkeye bağımlı kalmamak için, İngiltere ve Fransa da demiryolu imtiyazlarından pay aldılar. Almanya, II. Wilhelm’in 1888 yılında imparator olmasıyla birlikte yayılmacı bir siyaset gütmeye başladı. Bunun en önemli nedeni Almanya’nın hammadde ve pazar bulma konusunda diğer Avrupa devletlerinin gerisinde kalmasıydı. Aynı döneme Osmanlı Devleti açısından bakıldığında, Almanya Osmanlı toprakları üzerinde henüz herhangi bir talebi olmayan tek devletti. Bu gerekçeler iki ülke arasında yakınlaşmanın nedeni oldu. Almanlar Bağdat Demiryolu hattının yapımını kendi gizli ajandalarını gerçekleştirmek için istiyorlardı. Fakat Rusya, İngiltere ve Fransa bu projeye Ortadoğu üzerindeki çıkarlarını tehdit ettiği gerekçesiyle hep karşı çıktılar. Yapımı 1903’ten 1940’a kadar süren ve iki dünya savaşına tanıklık eden Bağdat Demiryolu, hiç bir zaman stratejik hedeflerine uygun bir şekilde kullanılamadı. Almanlar tarafından bitirelemeyen bu demiryolu, kaderin bir cilvesi olarak İngilizler tarafından tamamlanmıştır. Anahtar sözcükler: Bagdat Demiryolu, II. Abdülhamit, II. Wilhelm, Petrol, Ortadoğu Abstract: Revolution in transportation, such as the railroad, aided the development of industrialization. Railway expansion in the Ottoman Empire could lead to the industrialization of the country. Therefore, Sultan Abdulhamid II worked out the plan for the Baghdad Railway. The name was given to the trunk line connecting Istanbul with Baghdad. The main part of the concession for building the railroad was granted to a German firm. The sultan hoped that this railroad would be beneficial to the Ottoman Empire and serve to bolster the power of the Ottoman Empire. He also sponsored the Hejaz Railway to the holy places in Arabia. The geography of the Ottoman Empire made it an important and strategic source for trade and commercial relations. However, the large empire struggled to control such a vast territory from the center. Its railways needed rapid expansion. On the other side, the geography of the railway was rich with resources including minerals, fuel, and oil, and other raw materials. The resources of the Ottoman Empire attracted the attention of the European powers. Sultan Abdulhamid II carefully used the rivalry among them to his own advantage. Until the beginning of the 20.Century, Britain, France and Russia had been the powers with most influence in the Ottoman Empire, but the building of the Baghdad railway increased the German influence in Turkey. The Baghdad Railway helped to propel Germany toward economic growth and assure Germany, as Kaiser Wilhelm II declared in 1901, “a place in the sun”. France and Britain viewed the project as a threat to their prestige in the Middle East. Britain considered the Baghdad railway a menace to its “imperial lifeline” to India. Therefore, it became one of the complex contributing causes of World War I. Its construction, begun in 1903, was repeatedly delayed for financial, political and technical reasons during the pre-war period. While a large part of the Baghdad railway was built before World War I, the rail was not completed by the outbreak of war. By 1918 the line was completed from Konya to Nusaybin, leaving a gap of about 300 miles on the way to Baghdad. Despite massive injections of German cash, the railway was only completed in 1940. The continuing development of transport systems, however, somewhat weakened the strategic importance of the line. The Golden Age of the Baghdad railway was over. Nostalgia, however, is still available across Turkey. Keywords: Baghdad Railway, II. Abdulhamid, II.Wilhelm, Oil, Middle East

Anahtar Kelimeler: