Özet:

Bu araştırmada ortaokul öğrencilerinin, i) matematiğe yönelik temel psikolojik ihtiyaçlarının düzeyini belirlemek, ii) özerklik, aidiyet ve yeterlik ihtiyaçlarının başarı düzeyi, sınıf seviyesi ve cinsiyet değişkenlerini dikkate alarak incelemek amaçlanmıştır. Araştırma, İzmir şehir merkezindeki bir devlet okulunda öğrenim gören 484 (235’i kız, 249’u erkek) ortaokul öğrencisi ile yürütülmüştür. Öğrencilerin matematiğe yönelik temel psikolojik ihtiyaçlarını belirlemek için temel psikolojik ihtiyaçları ölçeği, matematik başarılarını belirlemek için ise dönem sonu matematik ders notları kullanılmıştır. Verilerin analizinde, betimsel istatistiksel teknikler, MANOVA ve Bonferroni testi kullanılmıştır. Betimsel analiz sonuçlarına göre, araştırmaya katılan öğrencilerin matematiğe yönelik özerklik, aidiyet ve yeterlik ihtiyaçları orta düzeyin üstünde yer almaktadır. Öğrencilerin matematiğe yönelik temel ihtiyaçlarındanyüksek ortalama değer aidiyet ihtiyacı boyutunda ikendüşük ortalama değer ise yeterlik ihtiyacı boyutunda bulunmuştur. MANOVA ve Bonferroni testi sonuçlarına göre, matematik başarısı yüksek düzeyde bulunan öğrencilerin; özerklik, aidiyet ve yeterlik ihtiyacı puanlarının, matematik başarısı orta ve düşük düzeyde bulunan öğrencilere göre daha yüksek olduğu anlaşılmıştır. Diğer yandan altıncı sınıf öğrencilerin; özerklik, aidiyet ve yeterlik ihtiyacı puanlarının yedinci sınıftaki öğrencilere göre daha yüksek olduğu bulunmuştur. Öğrencilerin temel psikolojik ihtiyaçlarının cinsiyet değişkenine göre anlamlı bir farklılık göstermediği belirlenmiştir. Sonuç olarak, matematiğe yönelik temel ihtiyaçlarının karşılanmasında öğrencilerin derslerine karşı kendini hazır hissetmesine, yeteneğine, ilgisine ve gelişimine uygun ders etkinliklerine yönlendirilmesine ve gerçekleştirilebilir hedefler belirlenmesine yardımcı olunması öneri olarak sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler: