Özet:

Klasik İran edebiyatınınönemli şairlerinden Nizâmî, ‘Leylâ ve Mecnûn’ adlı dillere destan bir aşk hikâyesini ölümsüzleştirmeyi başarmıştır. 12. yüzyılda, Nizâmî’nin üslûbuyla dirilen bu hikâye, yüzyıllarca gerek İran gerekse Türk edebiyatında birçok şairin kalemiyle yeni bir soluk kazanmıştır. Söz konusu eser, şüphesiz 16. yüzyıl Klâsik Türk edebiyatı şairi Fuzûlî’nin fesahat, belagat ve üslûbuyla zirveye çıkmıştır. Nizâmî ve Fuzûlî’nin ‘Leylâ ve Mecnûn’ mesnevileri, mukayese edilmeye layık iki eser olarak her zaman araştırmacıların gündeminde olmuştur. Fakat şu ana kadar yapılan Nizâmî-Fuzûlî mukayeselerinde genellikle yatay karşılaştırmalar söz konusu edilmiş, iki eser ve şairleri arasındaki farklılık ve benzerliklerin her yönüyle ortaya konduğu dikey bir karşılaştırma yapılmamıştır. Bu çalışmada, Leylâ’nın ölümüyle birlikte vukû bulan Mecnûn’un ölüm sahnesi mukayese edilecektir. Nizâmî’nin, eserinde sadece olayı aktardığı görülmekteyken Fuzûlî’nin ise kahramanlarının bilinçaltını ve içinde bulundukları ruhsal haleti tasvir ettiği; araya serpiştirdiği gazellerle duyguyu ön plana çıkararak, olayı daha da insanîleştirdiği görülmektedir. Nizâmî’de vak’anın öncelendiği, Fuzûlî’de ise olay-insan ilişkisinin derinlemesine işlendiği ve hikâyeciliğin ön plana çıktığı dikkat çekmektedir.

Anahtar Kelimeler: