Özet:

Giriş:Sağlık personelinde öncelikli olarak kesici delici alet yaralanmaları, ağır yük kaldırmalar neticesinde bel, sırt ağrıları gibi kas iskelet hastalıkları, kimyasal ajanlara bağlı alerjik durumlar, solunum problemleri olabileceği gibi düşme gibi meslek kazalarına da maruz kalabilmektedirler. Bilhassa kan aracılığıyla bulaşan bazı hastalıklar sağlık çalışanları için iş hastalıkları halini almıştır. Sağlık çalışanları için kesici delici aletlerle meydana gelen yaralanmalar sonucunda başlıca Hepatit B, Hepatit C ve HIV/AIDS olmak üzere 20’den fazla hastalık riski bulunmaktadır. Sağlık çalışanları içerisinde kan yoluyla bulaşan patojenlere en fazla maruz kalan grubu hemşireler oluşturmaktadır. Amaç:Bu araştırma bir devlet hastanesinde görev yapan hemşirelerin kesici delici alet yaralanma durumlarının incelenmesi amacıyla gerçekleştirilmiştir. Kapsam:Tanımlayıcı tipteki bu araştırmanın evrenini Tokat Devlet Hastanesinde çalışan 391 hemşire oluşturmaktadır. Örneklem seçilmeden hemşirelerin tamamına ulaşmak hedeflenmiş olup araştırmaya katılmayı kabul eden 336 hemşire ile gerçekleştirilmiştir. Kapsama oranı %85,93’tür. Yöntem:Araştırmada, yapılan literatür çalışması doğrultusunda oluşturulan 2 bölüm ve 38 sorudan oluşan anket formu kullanılmıştır. Anket formunun birinci bölümü; hemşirelerin sosyo-demografik verileri, çalışma şekilleri ve meslek hayatı boyunca/son bir yılda kesici delici alet yaralanması yaşayıp yaşamadıklarını içeren 16 sorudan, ikinci bölümü; son bir yılda kaç kez kesici delici alet yaralanması yaşadıkları, yaralanmanın hangi şekilde, hangi işle uğraşırken, yaralanma sonrası yapılan girişimler, bildirim yapıp yapmadıkları ve alınacak önlemleri içeren 22 sorudan oluşmaktadır. Araştırmadan elde edilen veriler SPSS 20 istatistik programı ile analiz edilmiştir. Verilerin değerlendirilmesinde tanımlayıcı istatiksel yöntemleri olarak sayı(n) ve yüzde(%), gruplar arası karşılaştırmada ise Ki-kare testi kullanılmıştır.Bu araştırma için Tokat İli Kamu Hastaneleri Birliği Genel Sekreterliğinden Sayı:12858426/604.02 Tarih: 15.08.2016 kurum izni alınmıştır. Bulgular:Çalışmamıza katılan 336 hemşirenin %33,9’u erkek, %66,1’i kadın; yaş ortalaması 33,9 ± 8,1 (19-57 yaş) ; %72,0’ı evli; %22,0’ı lise, %33,0’ı ön lisans, %41,1’i lisans, %3,9’u lisansüstü mezunudur. Hemşirelerin meslekte toplam çalışma süresi %28,6’sının 0-5 yıl, %25,3’ünün 6-10 yıl, %24,4’ünün 11-20 yıl, %21,7’sinin 21 ve üzeri yıl olup; %47,6’sı servislerde, %19,6’sı yoğun bakımlarda, %14,9’u acil, %12,2’si ameliyathane, %5,7’si diğer birimlerde çalışmaktadır. Hemşirelerin %51,5’i meslek hayatları boyunca, %31,8’i son bir yıl içerisinde en az bir kez kesici delici alet yaralanması yaşamış; yaralanmaların büyük kısmı hafta içi günlerde (%76,6) gerçekleşmiş ve hemşirelerin %44,9’u yaralanmayı bildirmiştir. Kesici delici alet yaralanmasına en çok neden olan işlemin enjeksiyon için ilaç hazırlama (%21,5) ve yaralanmaya en sık neden olan aletin enjektör iğnesi (%42,1) olduğu belirlenmiştir. Hemşirelerin yaşı, eğitim durumu, medeni durumu, çalıştıkları bölüm ve toplam çalışma sürelerine göre son bir yılda kesici delici alet yaralanması yaşama durumu arasında istatistiksel olarak anlamlı düzeyde fark tespit edilmemiştir (p>0,05). 19-25 yaş grubunda, 0-5 yıl çalışma süresi olanlarda ve yaralanma aletinin kontamine olmadığı durumlarda bildirim yapma durumunun anlamlı şekilde daha az olduğu, hafta içi ve 08-16 saatleri arasında olan yaralanmalarda bildirim yapma durumunun anlamlı şekilde daha fazla olduğu saptanmıştır (p<0,05). Hemşirelerin %71,0’ının yaralanma öncesi koruyucu önlem aldığı ve %82,2’sinin yaralanma sonrası Hepatit B aşısı yaptırdığı tespit edilmiştir. Sonuç:Çalışma sonunda, hemşirelerde kesici delici alet yaralanmalarının geçmiş yıllara nazaran düşük olmakla birlikte halen önemli bir sorun olduğu saptanmıştır. Hemşirelerin çoğu yaralanma öncesi koruyucu önlem kullanmasına karşın bildirim oranları düşük olarak saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler: