Özet:

Atasözleri, anonim halk edebiyatının en önemli türlerinden biridir. Biçim, yapı, kullanım yerleri vb. bakımdan diğer türlere göre farklılık gösteren atasözleri özellikle de amaçları, işlevleri ve kesin bir yargı bildirmeleri dolayısıyla diğer türlerden ayrılmaktadır. Anlatılmak isteneni kısa ve net bir şekilde aktarmaları, öğretici yönlerinin bulunması atasözlerinin öne çıkan özelliklerindendir. Aynı zamanda atasözleri, milletlerin kültürünü oluşturan unsurlar zincirinin bir halkasıdır. Atasözleri konularına göre çeşitli başlıklar altında toplanabilir. Bu konulardan biri de dil ve sözdür. Biz de bu çalışmamızda Uygur Türkçesi atasözlerinin dil ve söz ile ilgili olanlarını toplayıp kendi içinde incelemeye sınıflandırmaya çalıştık. Uygur Türkçesinde dil ve söz ile ilgili çok sayıda atasözü söylenmiştir. Bu atasözleri çoğunlukla zıt unsurlarla birlikte kullanılmıştır. Güzel, doğru, anlamlı ve yerinde konuşma ile zıttı olan unsurlar belirtilmiş, bu yolla anlam kuvvetlendirilmiştir. Bunun yanında dil ve sözle ilgili Uygur atasözleriyle Türkiye Türkçesindeki atasözleri arasında ortak ya da benzer olanlarına rastlanması bazı atasözlerinin evrensel niteliğini ve Türk topluluklarının aynı düşünce yapısına sahip olduğunu göstermesi bakımından önemlidir.

Anahtar Kelimeler: