Özet:

Doğa, içinde barındırdığı canlı ve cansız varlıklarla varolan bir sistemdir ve yaşamın devamlılığı için tüm varlıkların bu sistemi denge içinde sürdürmesi gerekir. Erken çocukluk döneminde çocuğun doğaya karşı duyarlılığı, ilgisi ve duyuşsal yönelimleri gözlenebilmektedir. Doğaya duyarlılığın (biyofili) doğuştan geldiği hipotezine rağmen yaşam deneyimleri, kültür, çevre faktörleri vb değişkenlerin etkisi ile farklılaşabildiği de ifade edilmektedir. Günümüzde çocukların doğadan uzaklaşarak daha çok iç mekânlarda zaman geçirdikleri görülmektedir. Bu durum onların yaşam becerilerini zayıflatmakta doğaya karşı tutumları değiştirmektedir. Doğanın yetişkinler tarafından yanlış anlaşılması çocuklarında doğaya karşı yanlış bilgilendirme ve bilinçlendirilmelerine sebep olmaktadır. Biyofili olarak da ifade edilen çevreye yakınlık kavramının bireyler tarafından içselleştirilmesinde erken çocukluk dönemi kritik öneme sahiptir. Çocukların doğaya karşı merak duygusundan yola çıkarak iyi bir öğrenme ortamı oluşturulabilir. Böylece çocuğa sunulan doğal öğrenme ortamları ile doğaya duyulan yakınlığı artacak çocuğun bilişsel gelişimi de desteklenmiş olacaktır. Bu dönemde, nitelikli bir çevre eğitimi kapsamında çocuklara doğrudan sunulan duyusal deneyimler onların ileriki yaşantılarında çevreye karşı olumlu davranışlar geliştirmelerini sağlayacaktır. Günümüzde çocukların günlük doğa deneyimleri ile ebeveynlerinin doğaya karşı tutumları arasında bir ilişki olduğu ile ilgili kanıtlarda artmaktadır. Okulöncesi dönemde çocuklar yaşantıları ve deneyimleri ile doğaya karşı olumlu bir başlangıç yapabileceklerdir. Çocukların doğaya yakınlıkları ebeveynlerinin doğaya yakınlıkları arasındaki ilişkinin nasıl olduğu ve bu ilişkinin olumlu olması için nelerin yapılabileceği ile ilgili çalışmalar önem kazanmaktadır. Bu çalışmanın amacı, anasınıfına devam eden çocukların ve ebeveynlerinin biyofili (doğaya yakınlık) seviyelerini belirleyerek, çocukların ve ebeveynlerinin biyofili seviyelerinin, yaş, yerleşim yeri, yaşanılan konut tipi, doğal alanlarda geçirilen vakit değişkenlerine göre değişiklik gösterip göstermediğini araştırmaktır. Çalışmanın örneklemini, Mardin ili ve ilçelerinde yer alan resmi ve özel anasınıflarına devam eden 100 çocuk ve onların ebeveynleri oluşturmaktadır. Çalışmada veri toplama aracı olarak araştırmacı tarafından oluşturulan Kişisel Bilgi Formu, “Çocuklar için Biyofili Ölçeği” ile yetişkinler için “Doğaya Bağlılık Ölçeği” kullanılmıştır. Çocukların biyofili seviyelerini belirlemek için Rice ve Torquati tarafından geliştirilen, Türkçeye uyarlanan, 22 maddeden oluşan “Çocuklar için Biyofili Ölçeği”; Nisbet, Zelenski ve Murphy tarafından geliştirilen ve Türkçeye uyarlanan “Doğaya Bağlılık Ölçeği” ise ebeveynlerin biyofili seviyelerini belirlemek için kullanılmıştır. Yaş, yerleşim yeri, doğal alanlarda geçirilen süre vb. değişkenlerine ilişkin bilgileri toplamak için ise ebeveyn ve çocuk bilgi formu kullanılmıştır. Araştırmada nicel araştırma deseni kullanılmıştır. Veri toplama işleminde çocuklara “Çocuklar İçin Biyofili Ölçeği”, ebeveynlerine ise “Doğaya Bağlılık Ölçeği” uygulanmıştır. Kişisel Bilgi Formları ise öğretmenler aracılığıyla ebeveynlere ulaştırılıp, doldurulması sağlanacaktır. Çalışmanın verileri uygun analiz yöntemleri kullanılarak değerlendirilecektir.

Anahtar Kelimeler: