Özet:

Cumhuriyet Dönemi Türk hikâyeciliğinde, Türkiye dışında gerçekleşen çatışmaların, savaşın ve savaşı yaşayan insanların konu edildiği hikâye kitaplarından biri Doktor Monro’nun Mektubu (1938) adlı eserdir. İlhan Tarus’un kaleme aldığı hikâyelerden oluşan bu kitapta II. Dünya Savaşı öncesinde dünyanın çeşitli coğrafyalarında yaşanan savaşlar, çatışmalar etrafında kurgulanmış hikâyelere de yer verilmiştir. Kitapta yer alan “Ekspres”, “Goirilla”, “Kırbaç”, “Casus”, “Pirinç”, “Bay Wolfgang Fingestein’i İdam Ettiler”, “Kara Kalabalık”, “İki Yüzlü Adam” adlarını taşıyan bu hikâyeler, 1930’ların toplum içi ve toplumlar arası çatışma ve savaş ortamını konu edinmişlerdir. İtalya’nın Habeşistan’ı işgali, nasyonal sosyalist iktidarın uygulamaları, Japon-Çin Savaşı, Amerika’da siyahî ırkçılığı, İspanya İç Savaşı yazarın hikâyelerinde değindiği konulardandır. 1938 yılında yayımlanan kitapta İlhan Tarus insanı merkeze alan bir bakış açısıyla hikâyeleri yazarken dönemin gergin ve çatışma ile patlama noktasına gelmiş hâlini göstermiş olur. Tarus bunu yaparken ideolojilerin yaklaşımlarını insan manzaraları üzerinden göstermeye çalışır. Hikâyelerde toplumların kendi iç çatışmaları ve dönemi itibarıyla dünya milletleri arasında gerçekleşen ideolojik temelli hegemonya savaşları kendini gösterir. Bu çalışmada adı geçen kitaptaki hikâyeler dönemin şartları ve yazarın bakış açısı göz önünde bulundurularak değerlendirilecektir. Ayrıca hikâyelerde arka planda görünen savaş ve çatışma hâlinin tarihsel gerçeklikleri üzerinde durulacaktır.

Anahtar Kelimeler: