Özet:

Eğitim, günümüzde çeşitli uluslararası sözleşmeler, anayasalar ve yasalar tarafından devletleri yapmaları gereken çeşitli yükümlülüklerle bağlanmış olan bir sosyal hak olarak değerlendirilmektedir. Uluslararası sözleşmelerden birisi olan İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi’nin 26. maddesine göre, herkes eğitim hakkına sahiptir. Çocuk Hakları Sözleşmesi’ne göre de taraf devletler çocuğun eğitim hakkını kabul etmişlerdir. Uluslararası sözleşmelerin yanı sıra devletlerin anayasalarında ve çeşitli yasalarında eğitim hakları güvence altına alınmıştır. Yasal olarak güvence altına alınmış olmasına rağmen, yurttaşların eğitim haklarını kullanabilmeleri ülke içinde uygulanmakta olan eğitim politikaları ile özellikle de eğitim finansmanı ile ilişkili politikalarla ilişkilidir. Eğitim finansmanı, eğitime ayrılan kaynakların eğitimsel amaçlara ulaşmak üzere dağıtımını, bu dağıtım sürecinde yer alacak olan ve dağıtımdan etkilenecek olan öznelerin durumlarını  inceleyen disiplindir. Bu kaynakların dağıtımının etkin ve eşitlikçi şekilde yapılması, gerek kamu kaynaklarının doğru kullanımını gerekse yurttaşlarının eğitim hakkını kullanabilmesini sağlamaktadır. Eğitime ayrılan kaynakların dağılımı uluslararası düzlemde ülkelerin insani kalkınma düzeylerinin belirlenmesinde etkili olmaktadır. Bu araştırmada Türkiye ile benzer coğrafyada olan,  nüfus, kültür vb. birçok değişkene göre benzerlikleri bulunan ve ikisi de İnsan Hakları Evrensel Beyannamesini ve Çocuk Hakları Sözleşmesini kabul eden İran İslam Cumhuriyeti ile Türkiye’de eğitim finansmanı konusu karşılaştırmalı yöntemle incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler: