Abstract:

Asıl adı Mehmed olan Fedayî Dede, aslen Antepli’dir, Mevlevi’dir, uzun yıllar Trablusşam Mevlevihanesi’nde bulunmuş ve talebelere hocalık etmiştir. Doğum tarihi meçhuldür, 15 Receb 1065 / 21 Mayıs 1655’te vefat etmiştir. Kaynakların bildirdiğine göre dört eser kaleme almıştır. Bunlar arasındameşhuru talebelerine Türkçe öğretebilmek amacıyla kaleme aldığı Arapça - Türkçe manzum lûgat olan Tuhfe-i Fedayî’dir. Kaynaklarda Fedayî’nin dîvânı olduğu bildiriliyorsa da henüz ortaya çıkarılamamıştır. Sadece bir yerde zikredilen Attar’dan tercüme ettiği ‘Işk-nâme adlı Mihr ü Müşterî tercümesi de henüz ele geçmemiştir. Mevlânâ Celaleddin’in kendisinden feyz aldığını söylemiş olması hasebiyle Mevleviler nazarında istisnai bir mevkii olan Feridüddin-i Attar’ın Mantıku’t-tayr adlı vahdet-i vücudu konu edinen alegorik mesnevisini manzum olarak Mantık-ı Esrâr adıyla Türkçeye tercüme etmiştir. Bugün dokuz nüshası tespit edilen bu eser ayrıca eski harflerle tab’edilmiştir. Tespit edilen dokuz yazmadan Leipzig Üniversitesi Kütüphanesinde bulunan otograf nüsha, mühtedi Alman şarkiyatçı Osman Reşer tarafından İstanbul’dan temin edilip Almanya’ya götürülmüştür. Bazı teknik hatalar barındırmasına ve eserin aslında yer alan 30 bölümün tercüme edilmemiş olmasına rağmen Mantıku’t-Tayr’ın vezniyle yazılan bu tercümenin dili ve üslûbu oldukça latiftir, daha evvel yapılan değerlendirmelerin aksine bu tercümede şair sehl-i mümtenî üslûbuna sahiptir.

Keywords: