Görüntüleme
736
İndirme
66
Sesli Dinleme
1
Bu makalede şer′î ilim kavramının İslâm medeniyetinde teşekkül eden eğitim tasavvurunda kazandığı anlam incelenmiştir. Şer′î ilim kavramıyla yakından ilgili olan İslâm medeniyetinde teşekkül eden eğitim tasavvurunun, tamamıyla dinî eğitimden ibaret olduğu şeklinde yanlış bir algıyla değerlendirilmesi araştırmanın temel problemidir. İslâm medeniyetinin başlangıcı Kur’ân-ı Kerim’in inişine kadar geri götürülmektedir. Bu dönemden itibaren oluşmaya başlayan eğitim tasavvuru ilk başlarda Kur’ân-ı Kerim ve hadisleri anlama temeline dayanmaktadır. İlerleyen zamanlarda varlığın tamamını kuşatacak şekilde eğitim tasavvurumuza; dil, edebiyat, mantık, hikmet, riyaziyat, tabiiyyat ve heyet gibi birbirinden çok farklı alan dâhil olmuştur. Sonraki yüzyıllarda medreselerin ders müfredatına da giren bu alanlar ilimler tasnifi eserlerinde ayrıntılı olarak incelenmiştir. Dolayısıyla eğitim tasavvurumuzun tamamıyla dinî eğitimden ibaret olduğu şeklindeki algının yeniden gözden geçirilmesi gerekmektedir. Bu sebeple makalede şer′î ilim kavramının nasıl tanımlandığı üzerinde durulmuştur. Problemin çözümüne yönelik tarihî veri analiz yöntemi kullanılmıştır. Makalenin iddiası ise şer′î ilim kavramının, insanın anlam dünyasına, zihnine ve özüne yönelik alanları kapsayacak şekilde geniş bir perspektife sahip olmasıdır. Makalenin sonucunda şer′î ilim kavramının, eğitim tasavvurumuzda öğretime konu olan bilgi alanlarının çoğunluğunu kapsayacak anlam genişliğine sahip olduğu tespit edilmiştir. Özet: İslâm medeniyetinde teşekkül eden eğitim tasavvurunun oluşumu uzun vadede ilmî bir süreçten geçerek ortaya çıkmıştır. Bu zaman zarfında eğitim tasavvuruna ilişkin zengin bir ders müfredatı da şekillenmiştir. Ders müfredatını oluşturan ilimler İslâm’ın ilk dönemlerine nazaran sonraki dönemlerinde çeşitlenmiştir. Bu çeşitlenmeyi sağlayan ve ilk başlarda olmayan farklı ilimlerin gelişiyle birlikte tüm mevcut ilimler ulemâ tarafından farklı bakış açılarına göre tasnif edilmiştir. Eğitim tasavvurunun oluşumunda önemli katkısı olan tasniflerde ilimler tanıtılmaya ve bunların tahsil hayatındaki konumları belirtilmeye çalışılmıştır. Sınıflandırılan ilimler birbirinin karşıtı olacak şekilde değil, bilakis birbirini farklı yönlerden tamamlar şekilde ele alınmıştır. Tasniflerde ilimlerin ayrımı; lügavî, dinî, dünyevî, aklî, naklî, felsefî ve şer′î gibi farklı yaklaşımlar geliştirilerek mevzu bahis edilmiştir. İlimlerin genel bir tanımlaması olarak ifade edilebilen şer′î ilim kavramına, ismen veya farklı başlıklar altında da olsa ilimler tasnifi ile ilgili eserlerin hemen tamamında yer verilmiştir. Tasniflere bakıldığında dört farklı yaklaşımda şer′î ilim kavramının ele alındığı görülmektedir. Birinci yaklaşım olarak değerlendirebileceğimiz eserlerde şer′î ilimler, tasnifteki ana bölümlemenin temel unsurları arasındadır. Burada şer′î ilimler, genelde dil ilimleri ve aklî ilimlerle birlikte üst başlıkta yer almıştır. İkinci yaklaşımda ise tasniflerinde şer′î ilim tamlamasına ve bununla ilgili bir ayrıma yer vermeyip bu kapsamdaki ilimleri başka ilim terkipleri veya başka isim altında toplayan eserler bulunmaktadır. Şer′î ilimlerin ele alındığı üçüncü yaklaşımda, ilimlerin geneli hakkında bilgi veren eserler arasında söz konusu ilimlerle diğerlerini tasnif etmeden, hepsini bir arada zikredenler yer almaktadır. Son yaklaşımda yer alan tasnifler arasında şer′î ilimler, lügavî ilimler haricindeki diğer ilimlerin çoğunluğunu kapsayacak şekilde öğretime söz konusu olan bilgi alanlarının üst tanımlaması olarak görülmektedir. İlimler tasnifinde ortaya konulan yaklaşımlar meselenin çeşitliliğine işaret etmektedir. Meseleyi daha iyi anlayabilmek için şer′î ilim kavramının anlamına yakından bakılmasında fayda bulunmaktadır. Bu noktada sırasıyla hicrî II., VI. ve XII. yüzyıla ait üç tanıma yer verilmiştir. İlk olarak Câbir b. Hayyân şer′î ilmi, dünya menfaatlerinden ölümden sonrasına ait faydaları içermesinden dolayı kendisiyle, din ve dünya bakımından faydalı siyasetlerinüstünü kastedilen ilim şeklinde tanımlamaktadır. İkinci olarak Gazzâlî (ö. 505/1111) şer′î ilim tanımını, tecrübe ve işitmekle olmayıp ancak Şârî’den ve peygamberlerden öğrenilen ilim, şeklinde yapmaktadır. Buna göre şer′î ilim sadece vahiy ve vahye müteallik sünnet bilgisi şeklinde tanımlanmıştır. Bu tanımın dışında kalan bilgi alanlarına da şer′î ilme ulaşmaya vesile olan ilimler olarak bakılmaktadır. Şer′î ilmin üçüncü tanımına ilişkin perspektifi, Saçaklızâde (ö. 1145/1732) vermektedir. O yaşadığı dönemden önce yapılan üç tanımı kapsamı özel (hâs) olandan genel (âm) olana doğru sıralamaktadır. Saçaklızâde şer′î ilim kavramının birinci anlamında, Gazzâlî’nin yukarıda zikredilen tanımını ele alarak burada verilen anlamın tahsis edilmiş olduğuna işaret etmektedir. İkinci verdiği tanım ise Molla Hüsrev’e (ö. 885/1480) aittir. Ona göre şer′î ilim, Şârî’ye mahsus olan ilimlere kendisi aracılığıyla ulaşılabilen ilimlerdir. Yani kendisinden Şârî’den elde edilen ilimleri elde etmenin dışında yararlanılmayan ilimlerdir. Bu mana Gazzâlî’nin tanımındaki gibi kayıt konulmadığı için biraz daha kapsamlıdır. Ayrıca bu tanıma ‘kendisinden yararlanılan ilimler de dâhildir. Birincisinde olmadığı halde, bu mananın kapsamında usûl-i fıkıh ilmi yer almaktadır. İbn Hacer el-Heytemî’ye (ö. 974/1567) ait olan üçüncü tanımda şer′î ilim, Şârî’den kaynaklanan veya Şârî’den kaynaklanan şeylere dayanak teşkil eden ilimlerdir. İbn Hacer, yukarıda verilen ikinci anlamdaki kısmî tahsisi de dikkate almamış ve şer′î ilim tanımına bütün alet ilimlerini dâhil etmiştir. Buradaki üçüncü tanımın aynı zamanda Câbir b. Hayyân’ın şer′î ilim kavramına yüklediği anlamla ilk çizdiği tabloya, ilimlerin birçoğunu kapsama bakımından yaklaşmış olduğu da görülmektedir. Saçaklızâde verdiği tanımlardan hareketle yaşadığı dönemden önce yapılan üç şer′î ilim yaklaşımını özelden genele doğru sıralayarak bir bakıma şer′î ilim bakış açısının umumî şeklini resmetmektedir. Bu tanımlara bakıldığında şer′î ilim kavramının üç şekilde ele alındığı müşahede edilmektedir. Şer’î ilim birincisinde Gazzâlî’de olduğu gibi mahza Allah Teâlâ’nın vahyi ve Hz. Peygamber’in (sav) vahye müteallik bilgisi şeklindedir. İkincisinde ise Câbir b. Hayyân’ın yaklaşımındaki gibi ahirete ilişkin fayda sağlayan din ve dünyaya ait bilgi olarak ifade edilmektedir. Üçüncüsünde de Şâri’in maksadını anlamaya yönelik bilgi alanlarını kapsayacak şekilde tanımlanmıştır. Gazzâlî kavramın anlamını tahsis ederken diğerleri umumileştirmiştir. Umumileşme şeklindeki yaklaşımla eğitim öğretime söz konusu olan alanların çoğunluğunu kuşatan bir şer′î ilim bakış açısının geliştiğini söyleyebiliriz. Saçaklızâde’nin ön plana çıkardığı şer′î ilmin üçüncü anlamında eğitim ve öğretime söz konusu olan bilgi alanlarının çoğunluğunun bir çatı altında toplanmış olduğu görülmektedir. İlimleri bir araya toplayanönemli etken ise bütün varlık alanının sahibi olan Şârî’in maksadını anlama gayretidir. Bu maksada ulaşmak için gereken bilgi alanları ve ilimler şer′î ilim tanımının içine dâhil edilebilmektedir. Şârî’in maksadını anlama gayreti İslâm eğitim tasavvurunun da gaye merkezinde bulunmaktadır. Varlığın çeşitli boyutları olduğu için bunları anlamaya ve öğrenmeye yönelik atılan her adım bir manada Şârî’in kendisine irca edilmektedir. İster dil ve edebî ilimler olsun ister riyazî, tabiî ve hikemî gibi diğer ilimler olsun bütün eğitim öğretim faaliyet alanına giren şeylerin tahsilinden maksat Şârî’i tanımak ve anlamaktır. Şer′î ilim yaklaşımıyla Allah Teâlâ’nın sahibi olduğu varlık alanının tamamının öğretimi, eğitim tasavvurunun dâhilinde mümkün görülmüştür. Daha önceki yüzyıllarda örnekleri bulunmakla birlikte XVIII. yüzyılda eğitim müfredatına yönelik yazılan eserlerde de üçüncü şer′î ilim tanımındaki ilimlerin çoğunluğunu kapsayan bakış açısının muhafaza edildiği görülmektedir. Şer′î ilim bakış açısının aldığı nihaî şekil ile o döneme kadar yerleşmiş olan eğitim tasavvurumuzda ön plana çıkan hususları şu şekilde ifade edebiliriz. Öncelikli olarak şer′î ilim kavramının kazandığı anlam bütünlüğü tespit edilmiştir. Burada verilen üç farklı döneme ait tanımlamalarda eğitimde öğretime konu olan ilimlere yaklaşımın dışlayıcı değil kapsayıcı olduğu görülmektedir. Özellikle üçüncü manadaki anlam genişliğine bakılarak eğitimde, öğretime söz konusu âlet ilimlerinin ve aklî ilim alanlarının çoğunluğu şer′î ilim tanımı içine dâhil edilmiştir.
In this article it is studied the meaning of the sheriff concept of science in the Islamic civilization. The study’s fundamental problem is the assessment of the educational design that is formed in the Islamic civilization, which is closely related to the Sheri’s concept of science, in the form of a false perception that is completely religious education. The beginning of the Islamic civilization is taken back until the descent of the Qur’an. From the beginning of this period, the educational design begins to form on the basis of the beginning of the Qur’an and the basis of the understanding of the hadiths. In the future, our educational design has included many different fields, such as language, literature, logic, wisdom, rationalism, nature and delegation, to encompass the whole existence. In the following centuries, these fields that entered the curriculum of the medreses were also studied in detail in the works of the scientists. Therefore, it is necessary to review the perception that our educational design is completely religious education. This is why in the article it is focused on how the Sheriff concept of science is defined. A historical data analysis method is used to solve the problem. The argument of the article is that the Sheriff concept of science has a broad perspective to cover the fields towards the world of meaning, the mind and the essence of man. According to the article, the concept of sheriff science has a broad meaning that will cover the majority of the fields of knowledge that are subject to teaching in our educational design. Summary: The formation of the image of the Islamic civilization has emerged through a long-term scientific process. In the course of this time, a rich curriculum on the educational design has also been formed. The teachings that form the curriculum have been varied in the first periods of Islam after Nazaran. With the arrival of different sciences that enable this diversity and not in the beginning, all existing sciences have been classified by Ulema according to different perspectives. In the form of the educational draft, a significant contribution was made to the introduction of the sciences and to the indication of their positions in the life of the draft. The classified sciences are not in a way that are opposite to each other, but rather in a way that completes each other from different aspects. The knowledge of the disciples and the disciples of the disciples and the disciples of the disciples and the disciples of the disciples and the disciples of the disciples and the disciples of the disciples and the disciples of the disciples and the disciples of the disciples and the disciples of the disciples and the disciples of the disciples and the disciples of the disciples. The knowledge of the knowledge of the knowledge of the knowledge of the knowledge of the knowledge of the knowledge of the knowledge of the knowledge of the knowledge of the knowledge of the knowledge of the knowledge of the knowledge. When we look at the concepts, we see four different approaches to the Sheriff concept of science. In the works we can consider as the first approach, the sheriff sciences are among the main elements of the division in the tasnift. There is a great deal of knowledge, and there is a great deal of knowledge, and there is a great deal of knowledge. In the second approach, there are works that do not complete the sheriff knowledge in their disciplines and do not have a place to separate the knowledge in this scope and do not leave the knowledge in other disciplines or do not collect it under other names. In the third approach to which the sciences are addressed, among the works that give information about the general knowledge of the sciences are those who do not distinguish the other sciences, all of them together. In the latter approach, the sheriff sciences are seen as the top definition of the fields of knowledge that are subject to teaching in such a way as covering the majority of other sciences except for the lawful sciences. The approaches presented in the form of idols indicate the diversity of the matter. It is useful to look closely at the meaning of the sheriff knowledge to better understand the matter. At this point, according to Hicri II, VI. and XII. Three centuries have been recognized. First of all, the knowledge of Câbir B. Hayyân sheriff is defined as the knowledge of religion and the knowledge of the world, because it contains the benefits of the world’s interests after death. The second is GAZZALI (GAZZALI). 505:11 The knowledge of the sheriff is defined not by experience and hearing, but by the knowledge of the sheriff and the prophets. Thus, the knowledge of the sheriff is defined only in the form of the revelation and the revelation. The knowledge of the knowledge of the knowledge of the knowledge of the knowledge of the knowledge of the knowledge of the knowledge of the knowledge. The third point of view is the third point of view, the third point of view is the third point of view, the third point of view. It is 1145/1732. Three of them, before the tribe of the tribe of the tribe of the tribe of the tribe of the tribe of the tribe of the tribe of the tribe of the tribe. In the first sense of the concept of science in Saçaklızâde, it indicates that the meaning given here has been assigned, taking into account the definition mentioned above in Gazzali. The second one that he has given is Molla Hüsrev (Molla Hüsrev). It belongs to 885/1480. The knowledge is the knowledge of the knowledge of the knowledge of the knowledge of the knowledge of the knowledge. It is the knowledge that has not been obtained, except for the knowledge that has been obtained. This is a bit more comprehensive because it is not recorded as in the definition of Gazzali. This is also the knowledge that is used by the knowledge itself. The first is not the first, but the first is the first, the first is the first, the first is the first. by Ibn al-Hajj al-Hajj 974-1567, in the third definition, the knowledge of the sheriff is the knowledge of what is derived from the sheriff or the knowledge of what is derived from the sheriff. And he did not know what he was doing, and he did not know what he was doing, and he did not know what he was doing, and he did not know what he was doing. The third definition here also appears to be the first picture that Câbir B. Hayyân has drawn in the sense of the sher’s concept of science, and it is also seen that many of the sciences have approached in terms of coverage. Three of the trials of the trials of the trials of the trials of the trials of the trials of the trials of the trials of the trials of the trials of the trials of the trials of the trials of the trials of the trials of the trials of the trials of the trials. Thus, when we look at the knowledge of the tribe, we see the tribe. In the first verse of the Qur’an, the Qur’an was revealed in the first verse of the Qur’an, in the first verse of the Qur’an, in the first verse of the Qur’an, in the first verse of the Qur’an. The Prophet (peace and blessings of Allah be upon him) has the knowledge. In the second verse of the Qur’an, the Qur’an says that the Qur’an is the Qur’an, and that the Qur’an is the Qur’an, and that the Qur’an is the Qur’an. In the third, it is also defined as to cover the fields of knowledge to understand the purpose of the Shari. And the other people, while the other people, have the meaning of the word. We can say that the approach in the form of generalization has developed a sheriff scientific perspective that encompasses the majority of the fields of education. The majority of the fields of education and teaching in the third sense of the sheriff knowledge that Saçaklızâde puts on the forefront appears to be gathered under a roof. It is the reason for all the people to know the meaning of the Holy Qur’an, which is the meaning of the Holy Qur’an. The knowledge and knowledge that is necessary to reach this point can be included in the definition of the knowledge of the sheriff. The knowledge of the meaning of the Qur’an is also in the center of the Qur’an. Every step to understand and learn, because there are various dimensions of the existence, is in a man in which the Shari is brought to himself. Whether the language and literary sciences or other sciences, such as the Riyadh, the natural and the wisdom, is to recognize and understand the purpose of the Sharif from the assembly of things that enter the field of education activity. The teaching of all the existence of God is possessed by the knowledge of the sheriff, and the teaching of all the existence of God is possessed by the knowledge of the sheriff. Examples were found in the 18th century. In the works written to the educational curriculum in the century, it is also seen that the perspective that covers the majority of the sciences in the third sher’s definition of science is preserved. We will be able to see the form of the knowledge of the sheriff and the form of the knowledge of the sheriff and the form of the knowledge of the sheriff and the form of the knowledge of the sheriff and the form of the knowledge of the sheriff and the form of the knowledge of the sheriff. First of all, the knowledge of the concept of sheriff has been identified. In the three different periods of definitions given here, the approach to the sciences that are subject to teaching in education appears to be exclusive and not comprehensive. Thirdly, the greatness of the knowledge and the greatness of the knowledge and the greatness of the knowledge and the greatness of the knowledge and the greatness of the knowledge and the greatness of the knowledge.
Alan : İlahiyat
Dergi Türü : Uluslararası
Makale Detay 
Benzer Makaleler
Dergi Bilgisi
Eseri Dinleyin
Alıntı Yap
Bu Sayfayı Yazdırın
Paylaş
Mendeley