Abstract:

5718 sayılı Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanunun (MÖHUK) Türk vatandaşlarının kişi hallerine ilişkin davalarda Türk mahkemelerinin milletlerarası yetkisine dair 41. maddesi bu çalışmanın inceleme konusunu oluşturmaktadır. 5718 sa- yılı Kanunun 41. maddesine göre, tarafların vatandaşlığı, dava konusu ve milletlerarası derdestlikle alakalı olarak belirlenen şartların varlığı halinde, maddede sözü edilen Türk mahkemeleri milletlerarası yetki kazanmaktadır. Türklerin kişi hallerine ilişkin davalarda, sadece yer itibariyle yetki kuralları yeterli görülmemiştir. Başka yetki kriterlerine de yer verilerek her halükarda yetkili bir Türk mahkemesi bulunmasına imkân tanınmıştır. Bu du- rum, Türk vatandaşının, kişi hallerine ilişkin meselelerde kendi devletinin sağladığı hukukî korumadan yoksun kalmaması bakımından önem taşımaktadır. Fakat maddede yer alan Türk mahkemeleri, ancak yabancı bir mahkemede dava açılmamış veya açılamamış olması halinde yetki kazanacaktır. Türk vatandaşlarının kişi hallerine ilişkin davalarda özel bir milletlerarası yetki kuralı kabulünün amacı, bu davalar bakımından Türk mahkemelerinin münhasır yetkiye sahip olmadığını açıklığa kavuşturmak ve daima bir Türk mahkemesine başvuru imkânını temin etmektir. Maddede, Türk vatandaşlarının kişi hallerine ilişkin davaların Türk mahkemelerinde görülebilmesinin davanın yabancı ülke mahkemelerinde açılmamış veya açılamamış olması şartına tabi tutulmuş olması ise kuralın amacına hiz- met etmemektedir. Üstelik bu yabancı mahkemenin dava konusu veya taraflarla herhangi bir bağlantısının aranmaması, kuralın amacından iyice uzaklaşmasına neden olmaktadır.  

Keywords: