Özet:

Dįvānü Luġāti‟t-Türk barındırdığı diyalektlerin söz varlığı açısından bir derlem sözlüğü olma özelliği taĢımaktadır. KaĢgarlı Mahmut 11. yüzyılda Türk dünyasında konuĢulan Türkçeyi Dįvānü Luġāti‟t-Türk‟te ortaya koymuĢtur. Eserde temel sözcüklerden hayvan isimlerine, özel isimlerden mimariye dair sözcüklere kadar geniĢ bir yelpazede Türkçenin söz varlığı gözler önüne serilmiĢtir. Eserde hem tarihî Türk lehçelerinde hem de çağdaĢ lehçelerde görebildiğimiz sözcüklerin yanı sıra sadece Dįvānü Luġāti‟t-Türk‟te tanıklayabildiğimiz sözcükler de bulunmaktadır. Bu tür sözcükler farklı bir Ģekilde adlandırılmaktadır. Tarihî metinlerde yalnızca bir kez geçen bu sözcükleri ifade etmek için hapax legomenon terimi kullanılmaktadır. Dįvānü Luġāti‟t-Türk‟te Çiğil söz varlığı içinde gösterilen hapax legomenon sınıfına giren sözcüklerin Ģekil bilgisi ve köken bilgisi açısından oldukça farklı özelliklere sahip olmalarından ötürü diğer diyalektlerdeki hapax legomenon olarak değerlendirilen sözcüklerden farklı nitelikler taĢıdığı görülmektedir. Bu sözcüklerden biri Dįvānü Luġāti‟t-Türk‟te KaĢgarlı Mahmut‟un Çiğil diyalektinin söz varlığı içerisinde verdiği ve “soğan” anlamına gelen kuçgundı sözcüğüdür. Bu sözcüğün kökeni bilinmemektedir. ÇeĢitli etimolojik sözlüklerde sözcüğün anlamı verilmiĢ ancak kökenine dair bir görüĢ ortaya konulmamıĢtır. Bu çalıĢmada kuçgundı sözcüğünün kuç- (kucakla-) fiilinden türediği kanıtlanmaya çalıĢılacaktır.

Anahtar Kelimeler: