Özet:

Okulları çocuk hakları temelli bir yapıya ulaştırmak için öncelikle ihtiyacın ortaya konulması, bunu sağlayabilmek için ise geçerli ve güvenilir ölçme araçlarının geliştirilmesi gerekmektedir. Bu doğrultuda, araştırmada Çocuk Hakları Temelli Okul Ölçeği’nin (ÇHTOÖ’nün) geliştirilmesi amaçlanmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu Gaziantep İli’nde bulunan küme örnekleme yöntemiyle seçilmiş 18 ilkokulda görev yapmakta olan 700 sınıf öğretmeni oluşturmuştur. Ölçeğin yapı geçerliliğine ilişkin kanıtlar Açımlayıcı Faktör Analizi (AFA) ve Doğrulayıcı Faktör Analizi (DFA) ile elde edilmiştir. AFA sonucunda, 26 madde ve beş faktörden oluşan ölçek yapısına ulaşılmıştır. Belirlenen beş faktörün ise toplam varyansın   %76.823’ünü açıkladığı saptanmıştır. AFA sonucunda elde edilen yapının geçerliliğini kontrol etmek için ise DFA gerçekleştirilmiştir. DFA uyum indekslerinden GFI (.90), AGFI (.88) ve NFI’nın  (.91) kabul edilebilir,  X2/sd(CMIN/df) (1.722), CFI (.96), IFI (.96), RMSEA (.045), SRMR’in (.030) ise mükemmel uyum düzeyinde oldukları belirlenmiştir. Güvenirlik çalışmaları kapsamında ölçeğin Cronbach Alfa (iç tutarlık) güvenirlik katsayıları, testi yarılama güvenirliği, madde toplam korelasyonları ve madde ayırt edicilik değerleri incelenmiştir.  Ölçeğin tamamına ilişkin Cronbach Alfa değeri .924 olarak hesaplanmıştır.  Ölçeğin alt faktörlerine ilişkin Cronbach Alfa değerleri ise sırasıyla koruma-destekleme .960, öğretme-öğrenme süreci .940, ilişkiler-iletişim .864, çevresel düzenlemeler .945 ve kurallar-işbirliği .841 olarak hesaplanmıştır. Sonuç olarak, okullardaki çevresel, yönetimsel ve sosyal yapıların çocuk hakları açısından analiz edilmesi amacıyla kullanılabilecek geçerli ve güvenilir bir ölçme aracına ulaşıldığı söylenebilir.

Anahtar Kelimeler: