Özet:

Ergenlik dönemi bireyin yetişkin dünyasında yerini almak üzere sosyal, duygusal, fiziksel pek çok değişim ve çabanın görüldüğü bir dönemdir. Bu gelişim yüzlerinin hepsi için ortak etkenlerden biri zekâ düzeyidir. Piaget tarafından “uyum sağlama yeteneği olarak tanımlanan zekâ, ergenin de yaşamdaki yönelimleri, problem çözme becerisi gibi pek çok durumda etkili olmaktadır. Bu araştırmada üstün yetenekli olmanın, sosyal ve duygusal yönelimlerini etkileyen bağlanma tarzları ve yaratıcı düşünce becerisinin arasında farklılaşmaya neden olup olmadığının sorgulanması üzerine kurgulanmıştır. Birincil olarak, üstün yetenekli olan ve olmayan öğrencilerin bağlanma stilleri (güvenli, korkulu, kayıtsız, saplantılı) ile sözel yaratıcılık puanları (akıcılık, esneklik, orijinallik) farklılaşıp farklılaşmadığı bu araştırma kapsamında sınanmaktadır. İkincil olarak, yine üstün olan ve olmayan ergenlerin bazı demografik değişkenlerinin ( Cinsiyet, ebeveyn eğitim durumu, kardeş sayısı ve doğum sırası) bağlanma stilleri ve yaratıcılık puanları arasında bir farklılığa neden olup olmadığı da araştırmada incelenmektedir. İstanbul ili Kadıköy ilçesine bağlı beş devlet lisesinde 2003-2005 öğretim yılında öğrenim gören, 368 Lise 1. sınıf öğrencileri (199 kız, 196 erkek) öğrencilerine genel yetenek testi uygulanarak puanları sıralanmıştır. Bu puan sıralamasının üst %25’lik diliminde ve alt %25’lik diliminde kalanlar araştırmanın üstün yetenekli olan ve olmayan şeklinde kodlanarak örneklemi oluşturmuşlardır. Araştırmada kullanılan Genel Yetenek Testi( GY18+) Savran ve Aslan tarafından geliştirilmiş sayısal, sözel ve soyut zekayı ölçümleyen klaik bir kağıt kalem testidir. Henüz yayınlanmamış, ancak, pilot geçerlik güvenirlik çalışması yapılmış bir ölçektir. Ölçek 16 yaş üzerindeki kişilere uygulanmak üzere geliştirilmiştir ve paralel formları vardır. Puanlaması basit ve kolay bir ölçektir. İç tutarlılık analizlerinde A formu için r=. 76 (n=184), B formu için r=. 87 (n= 205) değerleri elde edilmiştir. Genel yetenek ölçümüne göre ayrılan 53 “üstün yetenekli” (40 kız, 13 erkek); 53 “üstün yetenekli olmayan (27 kız, 26 erkek) toplam 106 öğrenci araştırmanın örneklemini oluşturmaktadır. 58 The Journal of SAU Education Faculty, 17 (May 2009) Öğrencilerin bağlanma tarzları ; lişki Ölçekleri Anketi (Relationship Questionnaire), yaratıcı düşünce becerileri de Torrance Yaratıcı Düşünce Testleri sözel (A ve B formu) ile ölçümlenmiştir. Demografik özelliklerin belirlenmesi için de araştırmacılar tarafından geliştirilen Kişisel Bilgi Formu kullanılmıştır. Üstün yetenekli olan ve olmayan gruplarda da ayrı ayrı bağlanma stilleri ve yaratıcılık puan türleri arasında Pearson Momentler Çarpım Korelasyon Katsayısı ile ilişki bulunamazken, üstün yetenekli grupta kayıtsız bağlanma ile akıcılık puan türü arasında (r=. 03, p<. 05) ve güvenli bağlanma ile orijinallik arasında (r=-. 01, p<. 01) anlamlı ilişki belirlenmiştir. Araştırmanın ikinci problemi cinsiyetin, üstün yetenekli olan ve olmayan öğrencilerin bağlanma stilleri ve yaratıcılık puanları arasında bir farklılığa neden olmadığı saptanmıştır. Üstün yetenekli olan grupta cinsiyet değişkenine göre bağlanma stilleri ve yaratıcılık puanları arasındaki farklılaşma non parametrik Mann Witney-U testi ile sınanmıştır. Güvenli bağlanma puanları (U=126, 50) kızlar lehine olmak üzere p<. 01 düzeyinde; yaratıcılık testi puan türleri için ise, esneklik puan türü (U=123, 00) için yine kızlar lehine olmak üzere p<. 01 düzeyinde anlamlı sonuç bulunmuştur. Sonuç olarak, . Üstün yetenekli öğrencilerin çok fikir üretebilme becerisinin, annesi ile olumlu sayılmayan bir bağlanma tarzı olan kayıtsız bağlanma ile anlamlı ilişki göstermesi ilgi çekicidir. Güvenli bağlanma tarzı ise, özgün ve farklı fikirler üretebilme ile ilişki bulunmuştur. Bu sonuçlar, nicel araştırma tarzının istenilen düzeyde veriye ulaşmaya imkân sağlamadığı ve nitel analiz yöntemlerinin ve araştırma desenlerini kullanılması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler: