Özet:

Osmanlı Devlet’inde sıbyan mektepleri ve medreseleryaygın eğitim kurumları idi. Sıbyan mektepleri her mahallede bir veya birkaç tane bulunurdu. Fakir, kimsesiz ve geçim sıkıntısı çeken çocuklar sıbyan mektebine gitmeden hayatını kazanması için bir usta yanına çırak olarak verilirdi. Çırak, ustasından mesleki bilgilerini ve esnaf geleneklerini öğrenirdi. Ancak ustası yanında okuma yazmayı ve dinî görevlerini yapacak kadar dinî bilgileri elde edemezlerdi. Hem ülke çapında eğitimi yaygınlaştırmak hem de bir usta yanında çalışan çırakların cahil kalmasını önlemek için II. Mahmut döneminde ilköğretim zorunlu hâle getirilmesine rağmen yine de bazı aileler çocuklarını okula göndermeden bir usta yanına çırak olarak vermeye devam etmişlerdir. Okula gitmeyen çocuklar için 1868’de ve 1914’te bazı okullar açıldı ise de bu sadece İstanbul ile sınırlı kalmıştır. Aydın vilayetinde de yetim ve kimsesiz çıraklara okuma yazma ve dinî bilgiler öğretmek için çırak mektepleri açılmıştır. İki 1893 yılında Saruhan sancağında diğerleri de bu tarihten sonra Aydın vilayetinin farklı sancak ve kazalarında açılmıştır. Bu çalışma, bu okulların niçin açıldığını, bu okullarda hangi derslerin öğretildiğini, okulların kaç öğrencisi ve öğretmeninin olduğunu ve çırak mekteplerinde kaç yıl eğitim verildiğini ele almaktadır.

Anahtar Kelimeler: