Özet:

Siyasal partilerin büyük çoğunluğunun çoklu çıkarları savunur duruma geldiği siyasal sistemlerde farklı kimliklere, farklı çıkar gruplarına ilişkin toplumsal talepler, beklentiler yönetsel politikalara çok fazla yansıyamaz. Böyle sistemlerde, bir siyasal katılım davranışı olarak seçimlerde oy kullanmak, kendi başına fazla bir değer ifade etmez ve bir siyasal temsil krizi kaçınılmaz olur. 12 Eylül Askeri Darbesi’nin ardından Türkiye’de yaşanan böyle bir siyasal temsil krizi, sivil toplum tartışmalarını gündeme getirmiş, siyasal katılım açısından sivil toplum örgütlerinin önemli roller üstlenebileceği öne sürülmüştür. Ancak, geçen süre içerisinde sivil toplum örgütlerinin faaliyet göstereceği alanın son derece dar bir alan olduğu, yapılan birçok yasal düzenlemeye rağmen bu alanın gelişemediği, kendisini siyasi toplumun etkisinden, baskısından kurtaramadığı gözlenmiştir. Araştırıldığında, bu durumun Osmanlı ’nın toplumsal ve iktisadi yapısına dayanan, uzun bir tarihsel geçmişi olduğu görülür. Weber’in tanımladığı anlamda patrimonyal bir devlet olan Osmanlı İmparatorluğu, sahip olduğu güçlü merkezi otoriteyi sınırlandıracak, sorgulayacak hiçbir oluşuma izin vermemiştir. Bunun yanı sıra, Osmanlı ’nın iktisadi yapısı, sermaye birikimine ve buna bağlı olarak sivil bir alanı oluşturup, geliştirecek bir burjuva sınıfının varlığına olanak tanımamıştır. Toplumsal yaşamın her alanını kuşatan, belirlemeye çalışan bu bürokratik yönetim anlayışı, cumhuriyet döneminde de varlığını sürdürmüş, sivil alanın gelişimine katkı sağlayacak her türlü oluşum, faaliyet devlet için tehdit olarak algılanmıştır. Bu tespitlerden yola çıkılarak tasarlanan çalışmamızda, sivil topluma ilişkin genel bir kuramsal çerçeve çizilmiş ve bu çerçeve içerisinde Osmanlıdan günümüze kadar geçen süre içerisinde sivil alanın yeterince genişleyemeyişinin siyasal, sosyal, ekonomik nedenleri Batı ile karşılaştırmalı olarak analiz edilmiştir.

Anahtar Kelimeler: