Özet:

Osmanlı devletinde birçok kamusal hizmeti sunan vakıflar hayatın önemli bir parçası olmuşlardır Vakıfların sivil toplum özelliği taşıyıp taşımadığı tartışılırken, gönüllük esasına göre faaliyet göstermeleri günümüz sivil toplum örgütlerine benzer şekilde sosyal politika tarafı olmaları gibi belli başlı hasletlerden dolayı sivil toplum örgütü özelliği taşımaktadır. Kültürel bir kurum olarak da değerlendirilen vakıflar tarihsel süreçte ahilik teşkilatına kadar dayanırken dini inançların etkisiyle, gelenekselleşmiş dayanışma duygusunun yansımaları olarak görülmektedir. Osmanlı devletinin patrimonyal yapısı, sivil topluma izin vermeyeceği gibi düşünülse de devlet bizzat vakıfları teşvik etmiş birçok hizmetin sunulmasını sağlamıştır. Vakıflar, sivil toplum örgütleri olmalarının yanı sıra, sosyal güvenlik, eğitim ve sağlık hizmetleri gibi günümüz modern refah devleti hizmetlerini sunduğundan iktisadi ve sosyal fonksiyonlara sahip olan kuruluşlardır. Diğer taraftan yeni vakıfların ortaya çıkması, vakıfların devlet tarafından politik araç olarak kullanılmasını da sağlamıştır. Osmanlı devletinde vakıfların modern sivil toplum örgütlerine göre daha kapsamlı olduğu ve çok boyutlu örgütler olarak değerlendirilebileceği analiz edilmiştir.

Anahtar Kelimeler: