Özet:

Bu araştırmada Türkiye’de geniş kitlelerin beslendiği dini bilgi kaynaklarının başında gelen popüler dini kitaplardan hareketle nasıl bir din anlayışının gelişmekte olduğunun anlaşılması amaçlanmıştır. Bu anlama sürecinde geniş toplum katmanlarında ne türden dini bilgilerin dolaşımda olduğuna odaklanılmıştır. Bu amaçla Türkiye’de dini bilginin yayılım mecrası olarak kabul edilen ve dini kitapçılığın yıllardır devam edegeldiği birer merkez olarak Ankara Hacı Bayram Çarşısı ve İstanbul Yümni Pasajı kitapçıları ile derinlemesine görüşmeler yapılmıştır. Bu çerçevede uzun yıllar dini kitapçılık sektöründe toplumun okuryazarlık becerileri ile doğrudan muhatap olan kitapçıların görüşlerine başvurulmuştur. Bu yaklaşımın toplumsal gerçekliğin bir kesitine ulaşılması bakımından anlamlı olduğu düşünülmüştür. Elde edilen veriler betimsel analiz yöntemine tabi tutularak tematik kategoriler oluşturulmuştur. Bu şekilde geniş toplum kesimlerinin okuryazarlığı ve dini kitapla olan ilişkisi açığa çıkartılmaya çalışılmıştır. Çalışma ile Türk toplumunun geniş kesimlerinin dini bilgi düzeylerine dair sonuçlara ulaşılmıştır. Popüler dindarlık biçimleri, epistemolojik anlamda belirli bilgi kaynaklarını talep etmekte ve kendi dini gerçekliğine dâhil etmektedir. Bu anlamda toplumun geniş talebi uzun yıllar boyunca mistik ve menkıbevi anlatılar ile ibadet ve dua içerikli temel dini bilgi kitaplarını içermiştir. Toplumun okuryazarlık düzeyi arttıkça geleneksel dinî bilgi biçimlerine taleplerde de farklılaşma yaşanmış ve bu farklılaşma dini kitapların içerik ve form olarak değişimine neden olmuştur. Halen hem geleneksel hem de modern ve postmodern biçim ve söylemler içeren dini kitaplar geniş çaplı ilgi görmeye devam etmektedir. Klasik dini kitaplara son yıllarda ilgi azalırken popüler kültürün farklı kanallardan etki alanını genişletmesi ile geleneksel din anlayışlarını aşan yeni türler ülke çapında yaygınlaşma eğilimi göstermektedir. Bu ise dini bilginin popülerleşmesi ve söylemsel düzeyde yeniden üretiminin canlı bir örneği olarak dikkat çekmeye devam etmektedir.

Anahtar Kelimeler: