Özet:

Bilinen temel gerçeklerden biridir ki hammaddenin ana kaynağı yeryüzü, onun yegane sahibi ise Allah Teâlâ’dır. Ancak zamanla Allah Teâlâ’nın bahşettiği taş, toprak ve demirden oluşan yapılar Allah’ın yasakladığı yöntemlerle üretilip bunlara O’nun yasakladığı yöntemlerle sahip olunmaya başlanmıştır. Allah Teâlâ alışverişi helal faizi haram kılmıştır. Faiz her yönüyle insanlığa zararı olan bir müessesedir. Naslar tarafından kat’i olarak haram olduğu ortada olan faiz, değişen dünya düzeni ile iktisadi bir ürün olarak ön plana çıkmış, bankalar aracılığıyla kurumsallaşarak hayatın her alanına girmiştir. Katılımcı gözlemciliğimiz sonucunda günümüzde faizin beslendiği en belirgin kanallardan birisinin, insanların bir an önce sahip olmak istedikleri mallara karşılık, olmayan bedellerini veresiye yolla temin ederken düştükleri ikilem olduğu kanısına varılmıştır. Kanaatimizce gelişen dünyada insanlara “ev sahibi olmayın!” demek mümkün değil ise bunun çözümü faize, faizin nemalandığı finans merkezli alternatifler yerine yapı merkezli alternatifler üretilmesidir. Bu sayede insanların caiz olmayan ile alternatif olan arasındaki kafa karışıklığını doğrudan bilindik ve helal olanla gidermekte mümkün olacaktır. Buna karşılık İslâm’ın ilk dönemlerinden günümüze doğru İslâm iktisadında ortaya konulan ev finansmanı sistemleri için ön görülen çözümlerin asıllardan çok fer’i yöntemlerle üretilen çözümler olduğunu söylemek mümkündür. Zira faiz, akitte ileri sürülen fasit ve haram şarttır. İslâm iktisadında en belirgin yasakların başında faiz gelmekle birlikte İslâm iktisadı sadece faiz haramından ibaret olmayıp akde sürülecek pek çok fasit ve batıl şart akdi kerihlik ile iptal arasında bir yere konumlandırabilir. Öyleyse bir akitte faizi bertaraf etmek için İslâm iktisadının pek çok esasını çiğneyip dolaylı yollarla muğlak kabuller gören unsurlarla hareket etmenin o akdi faizsiz kılmakla birlikte kâmil anlamda meşru hale getirdiği söylenemez. Günümüzde pek çok faizsiz finans sistemi kendisinde faizin cereyan etmediği ancak diğer fasit şartlardan müteşekkil sistemlerden oluşmaktadır. Faizsiz ev sisteminin çözümünün aslında faizsiz yapı sistemine dayandığını bunun ise murâbaha değil mudârebe temelli, murâbaha destekli, modern ticaret ve yapı sistemlerini dikkate alan bir mekanizma ile mümkün olabileceği düşünülmektedir. Ev finansmanı sistemlerine alternatif olarak kurgulanan faizsiz yapı sistemi basitçe ifade etmek gerekirse konut, işyeri vb. yapıların oluşum ve edinimlerini her aşamasında faizli kredilerden uzak bir şekilde ve gerekli hukuki, teknik ve iktisadi şartnamelere dayalı olarak alma ve satmayı sağlayan kompleks bir modeldir. Diğer bir tabirle müteahhitlik sözleşmesi ile oluşan yap-sat modelinin modernize edilmiş şeklidir. Bir nevi kooperatifçiliğin çağa ayak uydurur şekilde yeniden teşekkül etmiş halidir. Faizsiz yapı sisteminin, faizsiz finansman sağlayan günümüz yöntemlerinin İslâm hukukunun asli ilkelerinden uzak ve dolambaçlı yolları yerine, asıllarla hareket eden, insanların aklına ve vicdanına sığan ve emek-sermaye dengesine dayalı bir çalışma prensibiyle hareket etmesi hedeflenmektedir. Alternatif finans kanallarının tamamı faizsiz ve helal yapıyı mudârebe yoluyla kullanmaya hem müsait ve hem de bu sistemin oturabilmesi için alt yapısı teşekkül etmiş bir güçtür. Bu sistem üretim esnasında alıcının ya da yatırımcının doğrudan işin içinde olduğu, aracı kurumların paranın işletilmesinden çok işletmenin yürütülmesinden, takibinden, emek ve üretimden kâr elde ettiği bir sistemdir. Faizsiz yapı temelleri helal yapıya dayanması kaçınılmaz olan ve bu sayede üretimin daha başlangıç aşamasında faize sebebiyet verecek şartları bertaraf eden bir sistemdir. Faizsiz yapı sistemi, yapıyı inşa edenin veya satıcının akdin bir tarafını alıcının ise diğer tarafını oluşturmalarına binaen akitlerin bağlayıcılığını zedeleyen sorunlara neden olmayacaktır. Bu sistem diğer bazı ev finansmanı sistemlerinden farklı olarak İslâm iktisadının temel meselelerinden, zahiren de bâtınen de akdi ifsat edecek niteliğe sahip olan sorunları ortadan kaldıracaktır. Diğer taraftan aktif mudârebe ile hareket eden faizsiz yapı sistemi saha tecrübesi ile fakihe doğru ictihadın oluşumunda katkıda bulunacak ve toplumda İslâm iktisadının temel esaslarına uyma bilinci oluşturacaktır.

Anahtar Kelimeler: