Özet:

Sözlükbilimin birincil amacına yönelik hazırlanan kullanıcı odaklı sözlüklerde yer alan etiketler, sözlük kullanıcılarına bilgi veren ve kullanıcıların sözlükten azami düzeyde yararlanmalarını sağlayan parçacıl yapı birimleridir. Sözlük hazırlayıcıları, merkeze aldıkları kriterlere ve hedef kitlelerine göre sözlükte çeşitli sebeplerle sapmalar meydana getiren maddebaşlarını etiketlemeyi tercih ederler. Bu bağlamda etiketlerin en önemli işlevi, sözlük kullanıcılarına mevcut dilde yer alan özel kullanımlar ve terimler hakkında yol göstermek, onları uyarmaktır. Sözlüklerin söz konusu işlevsel birimlerinin alt kategorilerinden biri de zaman etiketleridir. Zaman etiketleri hem eski hem de yeni sözcükleri işaretleyen parçacıl yapı birimidir. Kullanımdan düşmüş sözcükler için kullanılan etiketler kimi yabancı sözlüklerde modası geçmiş, eskimiş, arkaik şeklinde çeşitlenirken TDK Türkçe Sözlük’te zaman etiketi olarak bu bağlamda sadece eskimiş etiketi kullanılmıştır. Bu çalışmada, sözcüklerin göndergesinin (referent) unutulduğunu ya da var olan göndergenin başka bir sözcük ile ifade edildiği durumları gösteren eskimiş kullanım etiketinin, TDK Türkçe Sözlük’teki görünümü sıklık odaklı incelenmiş ve TDK Türkçe Sözlük’te eskimiş etiketinin sözcük sıklığından bağımsız kullanıldığı tespit edilmiştir. Elde edilen verilerden yola çıkılarak söz konusu etikete sahip maddebaşlarının derlem odaklı sıklık frekansı sorgulamasına tabi tutulması gerektiği kanısına varılmıştır. Çalışmada ayrıca TDK Türkçe Sözlük’teki zaman etiketlerinin çeşitlenmesi, bir art zamanlılık sınırının belirlenmesi ve belirlenen ilkelerin kullanıcı kılavuzunda yer alması gerektiği üzerine de görüşlere yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler: