Özet:

Bu araştırmada ortaokul düzeyinde öğrenim gören Suriyeli Arap öğrencilerin, sınıf düzeyleri ve cinsiyet durumlarına göre, temel olarak yaptığı Türkçe dikte (söyleneni yazma) hatalarını tespit etmek ve bu hataların düzeltilmesine yönelik önerilerde bulunmak amaçlanmıştır. Metinsellik ölçütlerine göre seçilen ve alan uzmanlarının görüşleri doğrultusunda kısaltılan “Uzayın İlk Ziyaretçileri” adlı metin, Suriyeli Arap öğrencilere dikte çalışmasıyla yazdırılmış ve öğrencilerin çalışma kâğıtları uygulama sonunda toplanarak doküman analizi yöntemiyle çözümlenmiştir. Suriyeli Arap öğrenciler, en çok dikte hatasını harf karışmasında yapmıştır. Bu hatayı sırasıyla büyük harfleri yanlış kullanma, birleşik yazma, harf atlama, noktalama işaretleri hatası, hece atlama, ayrı yazma, harf ekleme, hece ekleme, kelime ekleme ve kelime atlama hataları takip etmiştir. Araştırmada Suriyeli Arap öğrencilerin, Türkçede olup Arapçada olmayan ve şekil olarak birbirine benzeyen harflerde harf karışması hataları dikkatsizlikten, metni yetiştirememe kaygısından, yan yana bulunan aynı ünsüzden birini yazmadan geçerek, sayıları yazarken ve zorlandıkları harf, hece veya kelimelerde atlama hataları zorlandıkları kelimelerde, kısaltma ve sayıları yazarken ve virgül işaretinin okunuşunu yazarak ekleme hataları başlığı ve özel adları küçük harfle yazarak, cümleye küçük harfle başlayarak ve belli başlı harfleri metin içinde sadece büyük harfle yazarak büyük harfleri yanlış kullanma hataları harf, hece veya bitişik yazılan birleşik kelimeleri ayrı yazarak ayrı yazma hataları kelimeler arasında boşluk bırakmayarak, ayrı yazılması gereken kelimeler ile sayı ve bağlaçları bitişik yazarak birleşik yazma hataları virgül işaretini Arapçadaki biçimiyle kullanarak, virgül işaretinin okunuşunu yazarak, dört ve dörtten çok rakamlı sayılarda uygun yerde nokta işareti kullanmayarak, özel ada getirilen çekim ekini kesme işaretiyle ayırmayarak ve satıra sığmayan kelimeleri bölerken kısa çizgiyi aşağıdaki satırda kullanarak noktalama işaretleri hataları yaptığı tespit edilmiştir. Suriyeli Arap öğrencilerin hedef dildeki alfabenin farklı olması, Türkçe kelimeleri tanımadaki yetersizlikleri, Türkçenin yazım ve noktalama kurallarını kavrayamamaları ve ana dillerinden olumsuz aktarım yapmaları sebebiyle dikte hataları yaptığı sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler: