Özet:

14.yüzyılda yaşayan büyük düşünür İbn-i Haldun, Sosyal Bilimler alanında çeşitli konularda özgün ve rasyonel görüşleriyle döneminin entelektüel camiasında yeni bir kapı aralamıştır. Hem bir bilim insanı hem de yönetimde bizzat yer almış bir devlet adamı olan İbn-i Haldun, devlet ve yönetim alanında günümüze "Mukaddime" gibi oldukça somut eserler bırakmıştır. Bu eserlerinde Haldun, sadece kendi döneminin kritiğini yapmakla yetinmemiş aynı zamanda tanıklık ettiği yönetim şekilleri üzerinden tasnifler geliştirmiş ve bu yönetimlerin olası geleceği üzerinden öngörülerde bulunmuştur. Haldun'un bu öngörüleri kendi döneminin ve içinde yaşadığı toplumun konjonktürel yapısından oldukça etkilenmiştir. Bu sebeple öngörüleri yer yer evrensel olmaktan uzaktır. Bu çalışmada, İbn-i Haldun'un öngörüleri, kendisinin de hem bir ferdi hem de yöneticisi olarak içinde bulunduğu Müslüman-Arap toplumu ve devlet geleneğinden çok uzak olmayan Türk-İslam Devletleri üzerinden yorumlanmaya çalışılmıştır. Türk-İslam Devletleri, zaman zaman Haldun'un doğrular nitelikte pratiklerle karşımıza çıksa da çoğunlukla Haldun'un öngörüleri, onun beklediği üzere gelişmemiştir. Ancak yönetim üzerine düşüncelerine sistemli bir çerçeve çizerek, bu çerçeve içindeki düşüncelerini ise bir yöntem dahilinde yazıya döken ilk düşünür olması bakımından Haldun evrensel bilim için oldukça değerlidir.

Anahtar Kelimeler: