Özet:

Bu çalışmanın amacı, İzmir İli Ödemiş İlçesinde Siyah Alaca ırkı sığır yetiştiren Damızlık Sığır Yetiştiricileri Birliği (DSYB) üyesi işletmelerde sürü büyüklüğüne göre sağlık koruma önlemlerini, sağlık sorunlarını, sürü terk nedenlerini, sağlık ve yapay tohumlama harcamalarını saptamaktır. Veriler, oransal örnekleme yöntemiyle seçilmiş 92 işletme ile yapılan anketlerden elde edilmiştir. Veriler değerlendirilirken, işletmeler, inek sayılarına göre i) 5-20 baş (55 işletme), ii) 21-40 baş (29 işletme) ve iii) 41+ baş (8 işletme) olmak üzere üç gruba ayrılmıştır. İncelenen işletmelerde sığırlarını sigorta ettirenlerin oranı %14.1, tırnak bakımını yaptıranların oranı %58.7, mıknatıs yutturanların oranı %68.5 ve boynuz köreltenlerin oranı %94.6 olarak saptanmıştır. Yetiştiricilerin %98.9’u (%85.9’u suyla, %13’ü kuru temizlik) sağım öncesinde ineklerin memesini temizlerken, %1.1’i ise temizlemeden sağım yapmıştır. İşletmelerin %17.4’ü veteriner hekimlerden düzenli olarak, %82.6’sı ise ihtiyaç halinde yararlanmaktadır. İşletmelerde son bir yılda en fazla görülen sağlık sorunu meme hastalıkları (%50.9) olup bunu, buzağı ishali (%15.7), üreme hastalıkları (%13.0), ayak ve bacak hastalıkları (%9.3) ve sindirim sistemi hastalıkları (%3.7) izlemiştir. Kuru dönem mastitis tedavisi yaptıranların genel ortalaması %81.5’tir. İnek başına veteriner, ilaç ve yapay tohumlama harcamaları süt miktarı cinsinden, 1., 2. ve 3. grup işletmelerde sırasıyla 482, 396 ve 368 litre ve genel ortalama 445 litredir. Çalışmamızda sürü büyüklüğünün artmasıyla, hayvanların sigortalanması, sağlık kayıtlarının tutulması, boynuz köreltme ve tırnak bakımı yapılması, meme temizliğinde dezenfektan kullanımı, kuru dönem mastitis tedavisi yapılması, mastitisli ineklerin en son sağılması, mastitis aşısının yapılması, veteriner hekimlerden düzenli olarak faydalanma ve ahırın dezenfekte edilmesi gibi uygulamalarda iyileşmeler olduğu saptanmıştır. Diğer yandan sürü büyüklüğünün artması ile meme hastalıkları, ölü doğum oranları ve inek başına sağlık harcamaları da azalmıştır. 

Anahtar Kelimeler: