Özet:

Bu araştırma, Güneydoğu Anadolu bölgesindeki sığırcılık işletmelerinde yapılan yetiştiricilik uygulamaları, karşılaşılan sorunlar ve çözüm önerilerini ortaya koymak üzere Şanlıurfa ili Eyyubiye ilçesi örneğinde yürütülmüştür. Bu amaçla 135 adet işletme basit tesadüfi örnekleme yöntemi ile seçilerek yetiştiricilerle yüz yüze anket çalışması yapılmıştır. İşletmecilerin %68.5’inde suni tohumlama yaptırılmadığı ve %44.3’ünün ise suni tohumlamayı doğru bulmadığı tespit edilmiştir. İneklerde kızgınlığın belirlenmesinde yetiştiricilerin %80.7‘sinin birden fazla sayıda kızgınlık belirtilerini dikkate alarak kızgınlıkları tespit ettikleri ve işletmecilerin %75.7’sinin düvelerini 1.5 yaşına ulaştığında boğaya verdikleri veya suni tohumlama yaptırdıkları belirlenmiştir. Yetiştiricilerin %47.4’ü inekleri doğumdan sonraki ilk kızgınlıkta tabii aşım veya suni tohumlama yaptırdıkları saptanmıştır. Bu uygulamanın ineklerin üreme sağlığı ve verimleri açısından hatalı bir uygulama olduğu söylenebilir. Eyyubiye ilçesinde yetiştirilen ineklerin önemli bir oranda (%48.3) kontrolsüz bir şekilde kendiliğinden kuruya çıkmaları diğer dikkat çekici bir durum olarak değerlendirilmiştir. Sığırcılık işletmelerinin büyük çoğunluğunda (%64.4‘ünde) hayvanların verim kayıtları tutulurken, %35.6’sında tutulmadığı, ancak bu kayıtların kapsam ve içerik bakımından yetersiz olduğu belirlenmiştir. Çalışma kapsamındaki sığır çiftliklerinin %65.5’inde seyyar makine ile sağım, %19.3’ü sağım ünitelerinde ve % 15.1’inde de elle sağım yapıldığı saptanmıştır. Sağım öncesi sığır işletme sahiplerinin %66.4 oranında meme temizliği yaptığı, %33.6’sınında yapmadığı belirlenmiştir. İşletmelerde kullanılan sağım makinelerinin temizlenme sıklıkları incelendiğinde, %8.7’sinin günde bir defa, %8.7’sinin iki günde bir defa, %58.7’si hafta da bir kez temizlendiği, % 24.0’ünün de ise ayda bir temizlik yapıldığı tespit edilmiştir. Sağım öncesi meme temizliği yapma ve sağım makinelerinin temizlikleri gibi uygulamalarda yetersiz kalındığı, sağılan sütün işleme tesislerine ulaştırılmadan önceki periyotta uygun olmayan koşullarda muhafaza edildiği belirlenmiştir. İlçedeki sığır yetiştiricilerinin büyük bir çoğunluğu da (%78.2) işletmelerinde hastalık görüldüğünde veteriner sağlık hizmeti aldıklarını ifade etmişlerdir.

Anahtar Kelimeler: