Özet:

Yüzyıllar boyunca birçok medeniyete ev sahipliği yapmış olan Anadolu sahip olduğu peyzaj çeşitliliği ile günümüzde kültürel peyzajlar açısından önemli örneklere sahiptir. Bu örnekler içerisinde ülkemizde Batı Karadeniz Bölgesi’ndeki kültürel turizm tur güzergahında yer alan araştırma alanları olarak seçilen Bartın, Amasra ve Safranbolu kentleri kendilerine özgü kültürel peyzaj karakterleri ile dikkat çekmektedir. Günümüzdeki hızlı kentleşme, kültürel peyzajlar üzerinde baskılar oluşturmaktadır ve beraberinde değişimi getirmektedir. Bu kapsamda, seçilen alanlarda kentsel kültürel peyzaj karakterindeki değişim algısı Bartın Üniversitesi Peyzaj Mimarlığı Bölümü 3. ve 4. sınıf lisans öğrencileri ile lisansüstü öğrencilerine anket uygulanarak ortaya konulmuştur. Anket sonuçlarına göre öğrencilerinin seçilen kentler bütününde kültürel peyzajlardaki karakter değişimindeki farkındalıklarının yüksek olduğu ortaya çıkmıştır. Gerek bakımsızlık gerek peyzaj onarım çalışmalarının eksikliği gerekse tarihi dokuyla uyumsuz planlamalar ve tasarımlar açısından kentsel kültürel peyzaj karakterinin geçmişten günümüze olumsuz bir değişim süreci sergilediği katılımcı değerlendirmeleri sonucunda elde edilmiştir. Anket sonucunda, katılımcılar genel olarak Bartın Çayı’nın Bartın Kenti için önemli bir karakter ögesi olduğunu ama sel ve taşkın riski açısından Bartın Çayı ve çevresinin yeniden planlanması gerektiğini ve tarihi Bartın evlerinin mevcut haliyle terkedilmiş bir görünüme sahip olduğunu ifade etmişlerdir. Amasra içinse Amasra’nın tarihi arkeolojik antik liman karakterini yansıttığı ve kentin yarımada özelliğinin görsel ve estetik çeşitlilik sunduğu ifade edilirken, kentsel sit alanı içerisindeki yeni yapıların geleneksel konut dokusu ile uyumlu olmadığı katılımcılar tarafından ortaya konulan sonuçlar arasındadır. Son olarak Safranbolu için Safranbolu evlerinin Safranbolu Kenti için önemli bir karakter ögesi olduğunu, safranın Safranbolu için karakteristik bir bitki olduğunu ve geleneksel kent dokusunun mevcut haliyle kente kültürel ve estetik bir görünüm kazandırdığını ifade ederken, kent dokusundaki mevcut açık ve yeşil alanların nitelik ve nicelik yönünden yeterli olmadığını belirtmişlerdir. Üniversite öğrencilerinin algıları ve tercihleri göz önünde bulundurulduğunda, kent kimliğine ve karakterine uygun gelecekte yapılacak planlama ve tasarım çalışmalarının kentsel kültürel peyzajların miras alanı olarak sürdürülebilirliği açısından önem taşıdığı söylenebilmektedir. Sonuçta, çalışma, Bartın, Amasra ve Safranbolu için yapı ölçeğinden kent ölçeğine kadarki kentsel tasarım stratejilerinin geliştirilmesi açısından önemli bir yol gösterici özelliğe sahiptir. 

Anahtar Kelimeler: